Ac si aperte dicat: currere quidem in viis tuis, tuorum operum sequi vestigia quae conversatus in terris signasti, ad te in caelis praesidentem pervenire cuperemus, sed, quia sine te nihil possumus facere, precamur nobis manum dare digneris, nos tuo subsidio ad te currentes adiuves. Sic enim solummodo vel recte currere, vel cursum consummare valemus: si te duce simul et adiutore curramus.

Languet namque amore anima quae ordinatam in se sui auctoris caritatem veraciter degustat. Quia, cum ad petendum se aeternitatis lucem accendit, ab hoc nimirum temporalitatis amore lassescit, ut tanto frigescat ab studio labentis saeculi, quanto surgit ardentior ad contemplanda gaudia regni perennis. Sed videamus anima quae tali amore flagrat, quem querat stratum in quo fessa recumbat. Fulcite me inquit floribus, stiipate me malis. In floribus tenera adhuc virtutum primordia, in malis perfectio signatur. Obsecrat ergo amore languens anima filias Hierusalem, id est eas animas quae se in caelesti desiderio praecesserunt, ut sua coepta bonis iuvent exemplis et quali vel initio vel cursu, vel termino virtutum viam peregerint ad memoriam sibi crebrius revocent, quatenus harum intuitu, velut odore quodam florum malorumque gratissimo, mollius se ac dulcius in sui conditoris affectu reclinet. Quod et de his, quae prae oculis habemus, sanctorum operibus et de illis, quae de scripturarum quasi pratis ac nemoribus colligemus, patrum praecedentium factis sive dictis aeque valet intellegi.

In laeva Christi temporalia eius dona, in dextera perpetuae vitae beatitudinem significat. Unde alias de ipso qui est Dei virtus et Dei sapientia scriptum est: Longitudo dierum in dextera eius, in sinistra autem divitiae et gloria Ostendit ergo sancta ecclesia, ostendit anima, dilectioni sui redemptoris perfecte intenta, qualis esse possit quies in hac vita quam tantopere quaerebat, qualiter in lectulo illo virtutibus florido cum suo dilecto in huius exilio peregrinationis recubare desideret. Laeva inquit eius sub capite meo et dextera illius amplexabitur me. Caput autem suum principale mentis appellat et laevam suam sponsae capiti dilectus illius subponit, cum corda fidelium dominus in hac vita adhuc commorantium suae cognitionis scientia confirmat, cum sacramentorum suorum participatione sublevat, cum pignus eis sui spiritus tribuit, cum scripturarum sanctarum solatia suggerit; dextera autem eius amplexabitur eam, cum etiam post hanc vitam caelestis eis vitae regnum perenne promittit. Et bene laeva caput sustinere dextera illam dicitur amplexari: quia temporalia quidem munera ad subsidium peregrinationis huius accipimus, caelestia vero praemia sine fine videbimus.

Filias Hierusalem dicit animas patriae supernae desiderio flagrantes, quas adiurat sponsus ne suscitent sponsam in suo amore quiescentem neque ab hominum conturbatione feliciter sopitam inquietare praesumant. Qui enim electi cuiuslibet mentem vel in orationibus devotis Deo loquentem vel in sacris lectionibus divina mandata sive promissa meditantem importunus impedierit, sponsam utique Chris-ti de sopore beato prius quam ipsa velit excitat. Vult enim ipsa, felicissimo hoc sopore refecta, evigilare quia tempore congruo divinis se mancipare novit obsequiis ac rursum, tempore competenti, ad curanda fragilitatis humanae necessaria reverti. Qui ergo fideles quosque caelestibus studiis intentos impedire non metuit, suis profecto virtutibus, quibus se pollere credebat, damnum facit. Unde bene sponsus fillias Hierusalem per capreas cervosque camporum nec hoc faciant adiurat. Per capreas namque et cervos, munda videlicet animalia venenorum inimica, virtutum opera spiritalium figurantur, quae quantum munditia praeminent, tantum virulentas hostis antiqui machinas contemnere immo disperdere atque evacuare consuerunt. Et pulchrae capreas cervosque dicens, addidit camporum, ut patenter simplicitatem purarum mentium ac fide sincera florentium, in quibus virtutes oriantur ac nutriantur exprimeret. Itaque adiurat filias Hierusalem sponsus per capreas cervosque camporum, ne suscitent neque evigilare faciant dilectam quoad usque ipsa velit, ac si patenter dicat: contestor fideles omnes et per suas quemque virtutes, quas puro in corde nutrire desiderant, adiuro ne pia fratrum studia contemnant, ne passim temerando praepediant, sed sic quisque de proximorum profectu quasi de suo gaudeat, sic fratribus damna lucri spiritalis quo modo sibimet ipsi pertimescant inferre, quia nimirum suas ipse virtutes minuit qui virtutibus proximi parcere immo has in quantum valet adiuvare contemnit.

Omnia tempus habent et suis spatiis transeunt universa sub caelo. Habet ergo sponsa Christi, ecclesia videlicet vel anima quaeque electa, tempus quiescendi, habet item tempus surgendi ad laborem. Denique supra adiurabat filias Hierusalem ne suscitarent neque evigilare facerent eam donec ipsa velit et nunc, mutata vice, surgere iubet eam ipse atque ad se properanter venire. Nec iam ad eam in lectulo, quamlibet caelestibus studiis florido, intrare consentit, sed ipsam potius secum, ut sequentia cantici docent, ad excolendas vineas bestiasque nocentes ex his propellendas praecipit, exire addens ad provocandum inflammandumque eius studium quod, transactis auris brumalibus, iam verna temperies industriam laborantis adiuvet, sed et vernalium adventus atque cantus avium ruralia magis loca quam aulica reddat iocunda, proventus etiam, florum spem, fructus futuri polliceatur agricolis.

Grossos vocant primitivas et immaturas ficus atque inhabiles esui quae etiam si concussae fuerint levi tac decidunt. Et ficus, sonante turture, protulit grossos suos cum, praedicantibus in Iudea apostolis, sinagoga protulit multos qui zelum Dei haberent, sed non secundum scientiam, qui magis imperfectam adhuc et velut immaturam litterae legalis observantiam tenere, quam intellegentiae spiritalis in ea dulcedinem suscipere vellent. Apponius hunc versiculum ita exponit: quod ficus protulerit grossos suos cum sinagoga procreavit apostolos, qui de ea generati dulcissimum cibum doctrinae credentibus ministrarent. Et quoniam proferente sinagoga vel apostolos qui evangelium praedicarent vel eos qui evangelio legis adhuc cerimonias praeferre contenderent, nihilominus tunc totius orbis fides salusque secuta est.

Si iuxta expositionem apostoli petra erat Christus, quae sunt foramina petrae nisi vulnera quae pro nostra salute suscepit Christus? In quibus profecto foraminibus columba residet ac nidificat, vel cum anima quaeque mitis vel ecclesia omnis in passione dominica spem suae salutis unicam ponit, cum in sacramento mortis eius et sese ab insidiis hostis antiqui quasi a raptu accipitris tutari confidit et in eodem ei subolem spiritalium sive filiorum seu virtutum procreare satagit.

Non alteri cuilibet, subaudis, perpetuam dilectionis suae gratiam praestet fructumque rependat; Et ego illi non alteri cuiquam; ego illi non alia quaelibet hominum turba, sabaudis, integra semper humilitatis atque oboedientiae devotione conglutiner. Cunctis autem his sensibus convenit apte quod sequitur: Qui pascitur inter lilia, id est qui candidissimo atque dulcissimo virtutum mearum solet odore laetari, qui renitentium per orbem ecclesiarum fructu delectatur suavissimo; ita etenim sancta universalis ecclesia, nunc liliorum pluraliter, nunc unius lilii nomine designatur. Sicut enim lilium inter spinas, inquit, , sic amica mea inter filias quo modo et per vineas pluraliter ubi ait vineae florent et rursum singulariter per vineam ubi subiecit nam vinea nostra floruit: eadem ipsa quae non nisi una est ecclesia figuratur. Singulariter namque ob id nominatur: quia multitudinis credentium est cor et anima una et pluraliter rursum aptissime nuncupatur quia nimirum ipsa, unitas cordis et animae fidelis, non iam in paucis sed in multitudine credentium continetur. Notandum autem quod et lilia etiam in hoc, quod adustis igne membris mederi solent, sanctorum actibus congruunt qui, si forte flamma vitiorum exuri corda proximorum deprehendunt, mox illis subsidium fraternae dilectionis quo sanentur impendunt et ne illos ardor cupiditatis aut luxoriae superbiae vel iracundiae ceterorumve facinorum fervor exedat refrigerium eis suae consolationis et exhortationis diligenti cura subministrant. Quidam inter lilia pasci dominum inter candidissimos virginum choros interpretantur et merito qui et carnis castimonia foris renitent et intus fulgore inviolati cordis eminent. Item pascitur inter lilia dominus, id est inter gratissimas sanctorum virtutes sive catervas, ea ipsa ratione qua et nascitur inter eas, quia enim ipse, mediator Dei et hominum, una natura cum ecclesia sua fieri voluit unde et eadem ecclesia corpus eius et ipse caput corporis ecclesiae solet nuncupari. Nascitur ipse inter lilia cum fidelium numerus in ecclesia per fontem regenerationis augetur, pascitur inter lilia cum fideles qui sunt utique membra eius exemplis priorum fidelium clarissimis in supernorum amore proficiunt. Et notandum quod hic pasci dilectus, supra pascere memoratur dicente sponsa: indica mihi quem dilexit anima mea ubi pascis ubi cubaa in meridie. Pascitur namque in nobis, quia corpus sumus illius, et membra de membro pascit nos ipse quia caput est nostrum.

Filiae autem Sion eaedem sunt quae et filiae Hierusalem, id est animae gaudia patriae caelestis suspirantes. Sion et enim specula sive speculator, Hierusalem dicitur visio pacis, quod utrumque nomen eiusdem civitatis supernae accolis congruit ubi et perpetua pace fruuntur et sui conditoris semper faciem contemplantur. egredimini ergo inquit et videte filae Sion, regem Salomonem. Egredimini de turbolenta mundi conversatione ut regem pacis valeatis videre, egredimini mente et actione de medio Babilonis quae in caelesti Hierusalem partem habere desideratis, iuxta illud praeceptum eiusdem veri Salomonis quod ait: Exite de medio illa populus meus, ut ne participes sitis delictorum eius. Unde et ipse a mundi nos societate secernere atque, ad caelestia cupiens gaudia provocare extra muros civitatis, pro nobis pati voluit sicut et apostolus pulcherrime ac plenissime exponit dicens: Iesus, ut sanctificaret per suum sanguinem populum, extra portam passus est; exeamus igitur ad eum extra castra improperium eius portantes, non enim habemus hic manentem civitatem sed futura inquirimus. Et quoniam idem dominus noster Iesus Christus non solum verus Dei filius, sed etiam verus est filius hominis confitendus.

Pulchram esse ecclesiam dixit, pulchram repetit quia hanc et actione et praedicatione vidit esse laudabilem. Actione videlicet qua ad se per desertum sicut virgula fumi ex aromatibus ascendit; praedicatione autem qua ad suum consortium etiam proximas suas ascendere satagit dicens: Egredimini et videte filiae Sion regem Salomonem. Et recte primo actione postmodum praedicatione iuxta exemplum videlicet ipsius, de quo scriptum est: Quae coepit Jesus facere et docere. Oculi tui columbarum absque eo quod intrinsecus latet. Sensus tui spiritalium sunt rerum contemplatione excellentes, ac venerandi quibus mea quoque dona quae nuper exposuisti meum diadema quod praedicasti videre et cognoscere meruisti. Quia enim sicut supra commemoravimus spiritus sanctus in columbae specie apparuit merito nomine illius spiritalis gratia signatur. Absque eo quod intrinsecus latet absque invisibili in caelestibus retributione quae te in terris peregrinante necdum valet videri.

Gemellos fetus pariunt oves Christi, quia omnes quos praedicando generant Deo sancti doctores gemina, id est eiusdem Dei et proximi dilectione instituunt; geminos pariunt quia discipulos quos erudiunt fidei et operis recti scientia imbuunt. et sterilis non est inter eas. Non est inter oves summi pastoris ulla quae non fetus boni operis generet, in quibus sunt et plurimi quae et operis et doctrinae fetibus gaudeant. Sed nec illi inter steriles deputabuntur qui, abluti fonte salutis, statim ex hac vita rapiuntur. Habuerunt enim subolem fidei quam vel ipsi pro se vel alii pro ipsis professi sunt; habuerunt et votum bonae operationis, quam inter oves Christi, si expectati fuissent, socialiter exercerent. De qualibus scriptum est: Consummatus in brevi explevit tempora longa; placita enim erat Deo anima eius, propter hoc properavit de medio iniquitatis illum educere.

Labia sponsae cocco assimilantur, quia dominici sanguinis, quo redempta est, pretium praedicare non cessat ecclesia, sed sedula decantat: Mihi autem absit gloriari nisi in cruce domini nostri Iesu Christi. Et notandum quod non absolute cocco, sed vittae coccineae labia illius comparantur. Vitta quippe solet capillos adstringere. Si autem in capillis sponsae populi fideles accipiuntur, vitta quae hos adstringit atque ad caput aptius coaptat quae nisi doctrina veritatis intellegitur, qua rudes credentium animos necesse est confirmari atque ad amorem cultumque sui conditoris diligentius applicari, ne male liberi per inanes actus defluant atque ab amplexu sive ornatu veri capitis refugiant, ne ipsos oculos, id est eos qui sibi lumen iustitiae praemonstra-re debuerant, importuna relaxatione praepediant? Quo modo enim bona discipulorum facta non numquam magistris exemplum virtutis fiunt, ita saepius eorum desidia doctoribus detrimentum bonae efficit actionis. sicut vitta coccinea labia inquit, tua et eloquium tuum dulce, quia doctrinam suam ecclesia, qua mentes infirmorum a lascivia coerceat, dominicae passionis solet informare et quasi tinguere memoria. Nihil enim potius voluptuosos a carnalibus refrenat desideriis, quam cum audiunt sive colunt quod dominus gloriae pro eis incarnari et pati dignatus est. Unde merito tale eloquium ecclesiae dulce aestimat dominus, quia multum gratanter accipit cum hoc nos alterutrum referre ac meditari conspicit, ad quod intimandum ad nos ipse de caelis advenit.

Pascuntur sancti doctores puris ac nitidis scripturarum divinarum floribus et, ne lac doctrinae salutaris quo parvulos nutriant deficiat, semper ipsi in monumentis patrum quid agere qualiter docere debeant legunt et quasi sucis vitalibus sua pectora satiant et hoc usque ad huius saeculi finem. Postquam enim dies aspiraverit illa, quam desiderans psalmista dicebat: Quia melior est dies una in atriis tuis super milia, nec docendi ultra nec discendi tempus erit, impleta prophetia quae dicit: Et non docebit unusquisque fratrem suum dicens: Cognosce dominum, quia omnes cognoscent me, sed, inclinatis penitusque consumptis omnibus huius mundi tenebris, fulgebunt sancti sicut sol in regno patris eorum, recipientes singuli praemia prout didicerunt, fecerunt, docuerunt. Pulchre autem quantum ad naturalem pertinet rationem decessionem noctis inclinationem dicit umbrarum, quia obscuritas noctis, ut aiunt philosophi, nihil est aliud nisi umbra terrae. Namque sol terram circuiens lucem secum diemque semper circumfert; ex alia vero parte, id est unde ipse abest, umbra relinquit tenebrarum. Et haec est illa divisio primordialis qua di-visit Deus inter lucem et tenebras.

Est autem murra arbor Arabiae altitudinis ad quinque cubitos similis spinae quam acanthon uocant Graeci cuius gutta viridis atque amara unde et nomen accepit murra. Quae cuncta mortificationi carnis apte congruunt, quae amara ad tempus sentitur, sed in spe semper virentis patriae libentissime suscipitur, illius videlicet de qua Petrus ait: Regeneravit nos in spem vivam per resurrectionem Iesu Christi ex mortuis in hereditatem incorruptibilem et incontaminatam et inmarciscibilem conservatam in caelis . Spinae autem merito confertur quia ut mentem perpetuo salvet, corpus laborum punctionibus temporaliter affligit. Sed et hoc, quod gutta eius sponte manans pretiosior est, elicita autem corticis vulnere vilior indicatur, quis non videat maioris ante Deum esse virtutis cum quis sanum corpus suum ac vegetum arridente etiam foris rerum copia castigare ac servituti subicere contendit quam cum pressus aegritudine vel aliis saeculi adversis invitus a lascivia carnem compescit atque ad abstinentiae remedium coartat? Quamvis et hoc inter virtutes magnas iure adnumerari debeat cum flagella quis paternae correptionis patienter humiliter gratanter suscipiens ad dona per haec promissae hereditatis castigatus pervenerit. Aloaes quoque, si consideretur intentius, apte et ipsa continentibus assimilatur. Est enim arbor odoris suavissimi ac summi unde lignum ipsius antiqui vice thimiamatum adolebant altaribus, at sucum amarissimum manat, sed medicamentis congruum quam plurimis. Sic etenim continentia carnaliumque restrictio voluptatum ipso quidem actu acerba est, sed virtutis merito gloriosa atque interno arbitro gratissima.

In aquilone etenim vel austro procellas insinuat temptationum frequentium, quibus erat ecclesia pulsanda, ut quantum ei gratiae spiritalis, quantum internae virtutis inesset innotesceret. Si quid autem distare inter aquilonis nomen et austri putamus, quorum unum frigidum, alterum constat esse ventum calidum, potest non absurde in aquilone austeritas mundi terrentis, in austro blanditia fallentis accipi. Namque hac gemina impugnatione hortum domini temptari probat ipse, cum exponens parabolam boni seminis dicit: Qui autem supra petrosa seminatus est, hic est qui verbum audit et continuo cum gaudio accipit illud; non habet autem radicem in se, sed est temporalis facta autem tribulatione et persecutione propter verbum continuo scandalizatur. Qui autem seminatus est in spinis, hic est qui verbum audit et sollicitudo saeculi istius et fallatia divitiarum suffocat verbum et sine fructu efficitur. Quod autem dominus imperativo modo dicere videtur: Surge aquilo et veni auster, perfla hortum meum, non imperat malum facere reprobos, sed libertate arbitrii sui permittit uti ut volunt, potens ipse et ex malis eorum actibus facere bona quae vult et eis in districto examine reddere quae meruerint tormenta pro malis. Denique induravit dominus cor pharaonis ut adfligeret populuum suum, sed post modicum, liberatis eis qui adfligebantur, punivit in aeternum eum qui adflixerat. Et iniquorum omnium capiti cum dicit de beato Iob: Ecce in manu tua est egressusque ille maxima eum plaga percussisset, an non tibi videtur quia ventorum turbolentissimo ac durissimo dixerit: perfla hortum meum et fluant aromata illius? Fluxerunt enim aromata de horto ventis concusso cum pulsatus adversis vir sanctus, tantum in virtute constantiae miri odoris longe lateque dispersit, quo etiam nos, in ultimo fine et mundi et saeculi positos, inenarrabili suavitatis suae flagrantia satiaverit. Audiens autem ecclesia flatibus temptationum se esse probandam, nequaquam dilecti sui provisioni ac dispositioni contradicit, sed potius, ne superetur adversis neque prosperis corrumpatur, eius in omnibus quaerit auxilium qui producit ventos de thesauris suis et, sicut beatus Iob ait, qui fecit ventis pondus, quod est aliis verbis dicere: qui non patitur nos temptari supra id quod possumus sustinere.

Pulsat enim dilectus ad ostium nostrum cum nos dominus ad profectum virtutum excitat, cum de adquirendis promissi regni gaudiis admonet; sicut et nos ad eius pulsamus ostium cum ab eo profectum virtutum, cum ingressum regni quaerimus, memores nimirum promissi ipsius quo ait: Pulsate et aperietur vobis. Sed et ipse ad ostium nostrum se pulsare declarat cum dicit: Ecce sto ad ostium et pulso; si quis audierit vocem meam et aperuerit ianuam introibo ad illum et cenabo cum illo et ipse mecum. Duobus autem modis pulsanti domino aperimus, quia vel cordis nostri aditum ad suscipiendum ferventius amorem illius, quem iam aliquantisper habebamus, pandimus vel certe proximorum corda ad suscipiendum eum quem necdum habuerunt timorem sui vel amorem eius praedicando reseramus. Est et tertia domini ad hostium nostrum pulsatio, cum nos de hac vita rapiendos praemissis infirmitatibus admonet, de qua ipse in evagelio: Et vos, inquit, similes hominibus expectantibus dominum suum quando revertatur a nuptiis ut, cum venerit et pulsaverit, confestim aperiant ei . Confestim autem domino sic pulsanti aperimus, si mortem laeti excipimus neque ad iudicium eius induci formidamus, cui nos in bonis operibus placuisse, quem nos semper honorasse meminimus, iuxta illud psalmistae: et honor regis iudicium diligit.

Nam sequitur: Anima mea liquefacta est ut locutus est. Quanto suavius, inquit, vocem atque viciniam dilecti mei per foramen secretae compunctionis accepi, tanto sublimius quicquid in me erat frigidum incaluit, quicquid rigidum liquefuit adeo ut nihil nisi in lacrimis resolui dulce habui et quem me ad punctum sua gratia contingentem retinere nequiveram abscedentem iam fletu requirere gemituque delecter.

Reginae et concubinae utraeque quidem ad thorum regis accedunt, filios regi generant, sed non utraeque diademate regni caput nobilitant. Utraeque ergo animas praedicatione veritatis instantes et per verbum fidei ac fontem lavacri salutaris sobolem regi aeterno spiritalem generantes insinuant, sed non nulla immo non pauca suae mentis distantia. Namque reginae sunt illae mentes quae intuitu regni caelestis doctrinae inserviunt; concubinae autem illae quae carnalium solummodo ac temporalium commodo voluptatum Christum adn="435nuntiant non sincere, de qualibus dicit apostolus: Sive per occasionem sive per veritatem Christus anduntiatur et in hoc gaudeo sed et gaudebo, quas et ipse dominus ab invicem distinguens ait: Qui ergo solverit unum de mandatis istis minimis et docuerit sic homines, minimus vocabitur in regno caelorum, qui autem fecerit et docuerit hic magnus vocabitur in regno caelorum. Utraeque ergo thorum regis adeunt, sed non utraeque illi conregnant, quia quae doctrinam suam operibus destruunt hae se perpetis regni infulis animae privant, ideoque illae recte numero sexagenario, hae comprehenduntur octogenario. Denarius quippe numerus propter decalogum divinae legis scientiam; senarius, in quo mundum perfecit Deus, perfectionem designat bonorum operum. Sane, quia quinque per duodecim multiplicata faciunt sexaginta, potest sexagenarius reginarum etiam ita interpretari: quod hi qui omnes sui corporis sensus, visum videlicet auditum gustum tactum, olfactum, ad regulam apostolicae doctrinae temperant recte sexagenario numero designentur et hoc reginarum, qui nunc praecepta apostolorum, quorum est numerus duodenarius, per omnia membrorum suorum officia sequuntur, tunc una cum eisdem apostolis gaudia regni sortiantur perennis. Item octonarius, cum in malo accipitur, non immerito terrenarum ac temporalium rerum curas et implicamenta insinuat, quia nimirum et saeculi huius cursus quattuor circumagitur temporibus et mundus ipse quattuor climatibus oriente scilicet occidente aquilone et austro dirimitur. Sexaginta vero sunt reginae, quia animae quotquot agnitionem quam percepere sacrae legis, perfectione bonae sequuntur actionis istae, et hic in regno fidei militant et in futuro ad caelestes nuptias cum vero rege intrabunt. Et octoginta concubinae, quia qui scientiam veritatis et misterium verbi, quod agere videntur, in infimarum ac transeuntium rerum delectationibus expendunt, hi nimirum extinctis in adventu sponsi lampadibus voluptuosae temporalitatis, a caelestis regni ianua secluduntur. Et adulescentularum non est numerus.Adulescentulas eas intellegere debemus animas quae, nuper in Christo renatae, ad officium necdum praedicandi sufficiunt et ideo, quasi necdum nubiles necdum thoro regali habiles, in ministerio reginae fidelibus adsistunt excubiis, quia iussis sanctae ecclesiae humiliter obtempeare laetantur. De qualibus supra legimus: Oleum effusum nomen tuum ideo adulescentulae dixerunt te. Id est animae quae non adhuc vetustae remanent per culpam, sed iam sunt innovatae per gratiam. Quarum non est numerus quia modum nostrae aestimationis transcendit summa civium patriae caelestis. Hoc namque de pacifico nostro rege vero videlicet Salomone accipi non potest, quod numerum suorum nesciat fidelium. Qui enim numerat multitudinem stellarum et omnibus eis nomina vocans quanto magis electorum suorum, quorum nomina scripsit in caelo, numerum, quem ante saecula praescivit, ignorare non valet?

Sunt quidem reginae sexaginta, quia abundant per orbem animae fideles quae acceptam verbi scientiam ad multiplicandam ecclesiae prolem pro regni caelestis perceptione dispensent. Sunt et concubinae octoginta, quia non desunt et animae quae terrenarum rerum intuitu doctrinae insistant et, cum ipsae carnalibus succumbant inlecebris, nihilominus spiritalem Deo subolem praedicando generent. Sunt et adulescentulae, quarum non est numerus, quia innumerabiles christianae plebis inveniuntur catervae quae, etsi necdum ad officium regiminis ac doctrinae valeant, promoveri devotionem tamen suae fidei et operationis ad obsequium sanctae ecclesiae sponsae videlicet Christi obtemperanter et fideliter exhibent.

Revertere ad agnitionem tui redemptoris, a quo tanto tempore aversa miserabiliter errabas; et eius imbuta sacramentis ingressus vitae caelestis digna efficere. Revertere ad pacem nostrae germanitatis, quam diutius causa dissonae religionis spernendam esse ducebas. Revertere revertere ut intueamur te Revertere puritate fidei, revertere operum perfectione, ad dominicam simul dilectionem, ut oculis animisque gaudentibus speciem tuae castitatis, quam diu desiderabamus, contemplemur et, copulante ad invicem nos Christi amore, unam domum fidei, ambae in ispo velut in angulari lapide, construamur. Nomen autem Sunamitis nusquam me alias legisse memini et quidem videtur vocabulum esse alicuius feminarum nobilium, sive proprium, sive a loco derivatum, quae plurima sapientiae vel speciei vel virtutis gloria tempore illo fuerit insignis. Sin vero Sunamitis, ut quidam perhibent, despecta sive captiva congruit hoc nomen sinagogae, cum ob culpam perfidiae, a gratia sui recessit auctoris, quae quantum captiva fuit iugo peccati, tantum respectu divinae pietatis permanebat indigna. Sed postulatur reverti Sunamitis ut, per obsequium reversionis ad Deum, mereatur vinculo noxiae captivitatis absolvi et sui redemptoris ac salvatoris digna conspectibus reddi. Admonente autem ecclesia sinagogam reverti ad gratiam sui redemptoris, adnuens ipse redemptor devotis illius hortamentis suum repente sermonem intermiscet atque exhortationis illius solatia ad effectum iam perventuram esse protestatur. Ait enim:

Ac si aperte dicat: doles quidem sinagogam diutius fuisse aversam eamque ad me reverti precaris et te faciem eius mihi ornatam intueri delectat; verum scias quia in proximo est tempus in quo nihil in illa priscae infidelitatis atque adversionis sed sola virtutum ac spiritalium agonum opera cernas. Quid ergo videbis, inquit, in Sunamite nisi choros castrorum, hoc est militiam pacis. In choris etenim voces canentium consonant, in castris armatorum manus dimicant. Quid ergo videbis in ea nisi choros electorum qui corde et anima una laudes auctoris sui praedicent?

Idem sancti praedicatores, qui ab alimento verbi collo erant sponsae comparati, designantur etiam in oculis ab inspectione archanorum quae in occulto discunt ipsi, ut possint in aperto proloqui et, per ea quae secreta meditatione perceperunt, manifestum sanctae ecclesiae nutrimentum docendo ministrent. Hi autem oculi recte piscinis adaequantur in porta civitatis Esebon constructis, quam etiam civitatem ob incolarum abundantiam filiam multitudinis appellat, quia sicut eaedem piscinae confluentibus ad se civibus continuam solebant praebere aquarum copiam, ita praedicatores fluenta doctrinae suis auditoribus praebere non cessant. Quibus scilicet fluentis tantum ipsi intus semper adimplentur, quantum piscinae venis viventium abundant aquarum.

In capite sponsae recte mens accipitur animae fidelis, quia sicut capite reguntur membra, ita cogitationes mente disponuntur. Unde etiam ipsae cogitationes, quae innumerabiles omnibus horis ac momentis humana de mente prodeunt, apte figurantur in comis. Quod autem de una anima electa dicitur, hoc de tota ecclesia intellegendum prudens lector meminerit, quia, etsi meritis differt multitudo credentium, unum tamen cor et animam habet, in quantum una eademque fide spe et dilectione omnes ad supernam patriam anhelant. Narrat autem scriptura quod Helias in monte Carmelo flexis genibus oraverit et post longam siccitatem a domino pluvias impetrasset. Unde caput sponsae ut Carmelus est, quia corda electorum et sublimia sunt per conversationem et domino in se ascensum praebent per cotidianos virtutum profectus. Helias namque “Deus dominus” dicitur qui in his orat patrem et velut arentibus arvis pluvias de caelo evocat quia haec ad orandum Deum invisibiliter accendit et per eorum praeces ac merita saepius mundo periclitanti sua dona largitur. Nomen quoque Carmeli quod interpretatur scientia circumcisionis capiti sponsae, id est menti ecclesiasticae, convenit quae bene novit non se in carnali sed in spiritali cir-cumcisione debere gloriari, de qua et apostolus ad Galatas multa disputat et propheta docet dicens: Cirumcidimini domino et auferte praeputia cordium vestrorum. Hanc habere scientiam Iudei decractabant, cum sibi de sola, quae foris est, circumcisione plauderent et propterea caput ut Carmelum habere nesciebant, quia mentem in infimis et in carnis gloria posuerant. Unde merito voce beati protomartyris Stephani obiurgantur dicentis: Duri cervice et incircumcisi cordibus et auribus vos autem semper spiritui sancto restitistis.

Sequitur enim: Pone me ut signaculum super cor tuum, ut signaculum super bra-chium tuum. Pone me super cor tuum per cogitationem, pone super brachium tuum per operationem, ut et intus sit caritas de corde puro et conscientia bona et fide non ficta et eadem cordis devotio, quam internus arbiter videt, etiam foris cernentibus ad gloriam patris, qui in caelis est, boni operis exhibitione probetur. Bene autem ait: Pone me ut signaculum. Solemus enim saepe signum aliquod digito vel brachio alligatum circumferre, quo ammoneamur illius rei cuius frequentiorem habere memoriam curamus. Hoc ergo more etiam nos dominus ut praesenti signaculo semper admonitos sua vult mandata retinere, iuxta quod et ipse praecipit dicens de lege quam dedit: Erit igitur quasi signum in manu tua et quasi appensum quid ob recordatione ante oculos tuos. Fit autem ut si eius memoriam nostro in pectore continuo ferimus ut et ipse qui hanc nobis gratiam contulit nostri memor in aeternum nos caelesti in regno suo felices praesentia ut signaculi vice conservet iuxta quod eximio plebis suae duci promittit dicens: adsu-mam te Zorobabel, fili Salathihel, serve meus et ponam te quasi signaculum quia te elegi, dicit dominus.

Et haec sinagogae dominus admiranti fidem sive susceptionem ecclesiae gentium loquitur, magna utique dispensatione caritatis sororem ipsorum eam nuncupans, id est et suam et sinagogae, ut eadem sinagoga et se sororem sui conditoris per gratiam esse factam recoleret et de addita sibi in gratia germanae societatis magis magisque gauderet. Soror est autem domini salvatoris et omnis ecclesia eius de utraque plebe collecta et unaquaeque anima sancta, non solum propter adsumptionem eiusdem naturae qua ipse homo factus est, sed etiam largitionem gratiae qua credentibus in se dedit potestatem filios Dei fieri, ut qui erat unicus filius Dei per naturam fieret primogenitus in multis fratribus per gratiam. Unde est dulcissimus ille ipsius ad Mariam sermo: Vade autem ad fratres meos ac dic eis: Ascendo ad patrem meum et patrem vestrum et Deum meum et Deum vestrum. Dum ergo dicit: Soror nostra parva et ubera non habet. Prima nascentis ecclesiae de gentibus tempora designat, quando et parva adhuc erat numerum credentium populorum et ad praedicandum Dei verbum minus idonea remanebat.

Qui quidem sermo, et de triumpho dominicae ascensionis et de his quae in ecclesia sancta cotidie geruntur, recte potest accipi. Fugit enim dilectus postquam allocutus est sponsam sororemque suam, quia, completa dispensatione nostrae redemptionis, ad caelestia rediit. Assimilatur autem capreae hinuloque cervorum super montes aromatum, quia creberrime per gratiam compunctionis fidelium suorum cordibus apparet qui montes sunt aromatum, quia, despectis cupiditatibus infimis, caelestium amore tenentur expurgatisque vitiorum fetoribus virtutum sunt spiritalium odore referti, dicentes cum apostolo: Nostra autem conversatio in caelis est et Christi bonus odor sumus Deo. Et quidem oportune, in calce sacri carminis ascensionis eius ac sequentis gratiae, mentio facta est quia nimirum paulo superius incarnationis eius fuerant exoptata gaudia, dicente sponsa: Quis mihi det te fratrem meum, suggentem ubera matris meae. Fuerat et passionis illius fructus ad medium deductus, dicente ipso: sub arbore malo suscitavit te, et iterum quia fortis est ut mors dilectio. Fuge ergo dilecte mi inquit et assimilare caprae hinuloque cervorum super montes aromatum. Ac si aperte dicat: quoniam in carne apparens praecepta mihi ac dona vitae caelestis, quae semper optabam, conferre dignatus es, iam nunc peracto munere piae dispensationis ad superna iam ad patris sinum revertere. Nec mihi tamen obsecro paenitus tuae crebrae visitationis lucem subtrahe, sed ut caprea hinulusque cervorum indomita licet sint animalia neque hominum aedibus adsueta, sedulo tamen in montibus solent videri; iam quaeso mecum agere memineris et, etsi corpore manes in caelestibus nec humana rursus habitacula repetis, praesidium tamen frequens mihi divinae presentiae adhibeas. Sic etenim solummodo perficere valeo maximum illud quod mihi velut ultimum vale mandatum dedisti: ut semper hortos virtutum inhabitem, semper meae confessionis ac praedicationis vocem te audire faciam. Potest autem haec sententia etiam de cotidiano ut diximus sanctae ecclesiae statu non inconvenienter accipi. Fugit quippe dilectus habitantem in hortis sponsam quam adloquebatur, cum intentae bonis actibus menti, sive virtutum, quam solebat praestare, gratiam ad horam subtrahit, sive etiam probandam eam temptationum procellis submittit, ut merito dicere compellatur: Usque quo domine oblivisceris me in finem quo usque avertis faciem tuam a me, et cetera usque in finem psalmi. Assimilatur capreae hinuloque cervorum apparentibus super montes aromatum cum rursus ut opportunum ipse iudicaverit collata sibi luce sui presidii, sive obsidentia temptationum pericula tollit, seu consueta, quae subtraxisse videbatur, virtutum dona restituit, ut enim de magnis magnorum carismatibus taceam: verbi gratia, infirmorum curatione, mortuorum suscitatione, demonum expulsione, secretorum certa agnitione, caelestium gaudiorum lucida contemplatione ceterisque huiusmodi quae ne eximiis quidem ecclesiae membris semper adesse queunt. Constat enim, de nostra parvitate, quia nequaquam uno adque indissimili modo semper orationum dulcedini insistere lacrimas vel pro coscientia nostri reatus vel pro desiderio patriae caelestis fundere, dolenti proximo condolere, ingruentibus temptamentis obviare valemus, ita ut non numquam multum conati his uti bonis nequeamus at rursum aliquando etiam minus ipsi studentes horum copia potiamur. Quod unde agitur nisi quia nunc fugit dilectus, nunc mentem revisit nostram pia utrumque provisione, ut et per conlatam gratiam crescamus in profectu virtutum et per oblatam discamus humilitatis custodire virtutem? Subtrahit ad tempus effectum virtutis desideratum, ut redditus postmodum artius teneatur, reddit subtractum ut excitatus crebra innovatione animus ardentius ad caelestia tendat. Quod ergo ait: Fuge dilecte mi, non optando loquitur, quis enim eum, quem diligit, a sua fugare velit preasentia, sed eius potius voluntate fruendo, memor videlicet consuetudinis ipsius, qua se in medio saepe sermone relinquens, transierit ac declinaverit ita ut non nisi sollerti ac longo quaesitu possit inveniri, memor etiam suae conditionis quia illum in huius tempore vel loco peregrinationis continuo videre non possit. Quod vero adiunxit, adsimilare caprae hinuloque cervorum super montes aromatum, multum optando prosequitur sciens hanc sibi maximam in praesenti vita esse felicitatem, ut quia continua visione non valet, saltim crebra eius visitatione consoletur. Quae nimirum felicitas illis solum conceditur qui contemptum terrestrium et gaudiorum appetitu caelestium appellari spiritalium merentur montes aromatum.