[Incipit vita sancti Iohannis cumfesoris archiepiscopi Ravennatis eclesie. Feliciter incipit.] [Lectio I] 1. Gloriosus igitur Domini confessor Iohannes, multorum sinceritatis testificatione Ravennatis metropolitane ecclesie pontificatus infula decoratus, ita admirabilis celestis vite puritate atque virtutum magnifica operatione frequentique angelica visione dignoscitur floruisse, ut ab indigenis ipsius prescripte urbis sibique adiacentis regionis meruit vocari Iohannes qui vidit angelum, novo cognomine.
[Lectio II] 2. Talibus ergo dum polleret virtutibus, miraculorum <in>signis operator habebatur mirificus. 3. Mos nanque Ravennatibus inoleverat ipsiusque beati Iohannis temporibus inconcussus vigebat, quo videlicet omnes pueri illius regionis in ipso anno baptizati, in sollempnitate beati Vitalis martyris Ravenne, ad matrem ecclesiam in honore eiusdem martyris consecratam deferebantur, pontificique sacro crismate confirmandi offerebantur.
[Lectio III] 4. Quodam vero tempore, cum innumera populi multitudo solito more illuc parvulos suos ad hoc detulisset, atque nimium dempsata plebis frequentia ita episcopum illos parvulos consecrantem circumvallaret, ut vix ad eum nisi vi propria innitendo quilibet accedere valeret, quedam vidua paupercula, que filium suum cum aliis ad consignandum sacra unctione propriis brachiis advexerat, videns quod tante multitudini se immergere atque ad episcopum appropiare nequiret, a turba paululum secessit, ad hospiciumque suum regrediens, mox, illa recedente frequentia, ad ipsam ecclesiam statim sperabat reverti et quod querebat sine impedimento adipisci.
[Lectio IV] 5. Sed omnibus rite peractis atque pontifice cum suis regresso ad curiam proprie habitationis, simulque ecclesie foribus pro consuetudine clausis, memorata muliercula, dolens se sua spe fraudari, cum suo filio propriis brachiis amplexato episcopum usque ad curiam prosequitur sed, ab hostiario repulsa, non intromittitur.
[Lectio V] 6. Illa vero, licet suo sepe desiderio frustrata, ad curiales tamen fores dum residendo studiosa expectaret, si forte pontifici foras egredienti filium suum ad consignandum sacro oleo offerre valeret, ipse puerulus (fuerat enim nimia plebis oppressione anxiatus) inter materna brachia ultimum vite spiritum exalavit. 7. Quod miseram se clamans mater ut vidit, flebiles miserandi gemitus voces sic lamentando in excelso emittit:
[Lectio VI] «Quis michi misere sufficiet gemitus? Circumvallat enim me inremediabilis dolor, extreme paupertatis et amissionis filii geminata afflictio. Quid, fili, de te faciam, cum nec habeam quod pro tui corpusculi tumulatione tradere debeam?»
8. Illa ergo talia luctuosa voce proclamante, pius pontifex sanctissimus Iohannes percunctatur, quenam esset, que tam insoliti meroris querelas sic lacrimabiliter proderet.
[Lectio VII] 9. Cui cum responderetur cuncta ei per ordinem referendo, qualiter predicta muliercula filium suum incolumem ad confirmandum sacrato oleo ad illum advexisset, sed paulo ante incurrentis populi oppressione pernimium afflictum, etiam dum adhuc prestolaretur eius egressum, inter materna brachia defunctum doleret, intimo cordis dolore tactus, sine mora a prandio, ad quod cum suis residebat clericis, surrexit atque pro sui neglegentia ipsum puerum esse mortuum cum eiulatu nimio profitendo, ad matrem ipsius defuncti pueri cucurrit, eiusdemque defuncti corpusculum a matris gremio ablatum secum in cubiculum, in quo secretius orabat, suis brachiis amplexatum portavit.
[Lectio VIII] 10. Quo cum humi prostratus prolixius lacrimando orasset, regrediente anima, pueri corpusculum contremuit, surgensque ab oratione ipsum puerum vivum et sanum sacroque crismate perunctum matri sue restituit ipsamque, inmenso gaudio exultantem pro reddito sibi filio, cum munere non modico ad propria remisit.
11. In loco vero illius cubiculi postea ecclesiam in honore sancte Resurrectionis construxit, que usque hodie certificatur ab omnibus incolis illius regionis vera esse indicio tanti miraculi.
[Lectio IX] 12. Iam denique pro tam evidentis signi admiratione magis ac magis eius sanctitas ab omni populo laudibus extollebatur, maximusque honor reverentie illi a cunctis exhibebatur.
[Lectio X] 13. Qui tanti honoris gravissimum pondus cum insolenti fasce secularium ponderosum divina inspiratione previderet, ut erat mire simplicitatis atque angelice innocentie, toto conaminis studio satagebat, quo posset se alleviare a tam periculoso honore atque a secularium vana pompositate sui presentiam declinare, uti, semotus a mundi huius momentanea adumbrate dignitatis imaginatione, Deo secretius, cui iam mente inherebat, sedula studiositate valeret totis nisibus animi et corporis militare.
[Lectio XI] 14. Hoc itaque sepius revolvens in mentis anhelantis secreto, tamdem miserantis Dei fretus sacri spiraminis consilio, omni postposita, qua videbatur insigniri, honoris specie, deliberavit secedere clanculo a proprie habitationis mundana dignitate, vernantis loco.
15. Relictis denique totius mundialis glorie decoloramentis, perlustratis diversarum regionum secretioribus heremis ac montium cacuminum deviis anfractibus peragratis, si quem inveniret locum heremitice vite congruum officinis, ad extremum nostris partibus Alpibus contiguis divina directione appropinquavit,
[Lectio XII] ubi ipse Alpes, utrobique binorum montium, ab incolis eorum denominatorum scilicet Pirchiriane et Caprasii, cornibus suorum cacuminum oppansis, medie vallis Secusie planiciis ab eisdem celsioribus Alpibus duodecim passuum milibus porrectis usque ad vicum Clusam vocitatum, ad radicem unius horum montium, videlicet Pyrchiriane, situm, Ausoniis finibus metam determinant.
16. In supremo siquidem unius istorum, Caprasii pretitulati, ad arcton vergentis cacumine, vir sanctis<s>imus Iohannes, ascendens per avios anfractus i<n>nitendo, locum densitate silvarum secretum atque ab humana frequentatione sui fastigii difficultate admodum semotum sibi el[l]egit ad habitandum solitario preoptimum domicilio.
17. Qui ibidem quoque nimia parsimonie austeritate corpus edomando as<s>idui<s>que vigiliis in Dei laudibus perno<c>tando, seniles artus suos, quos adhuc in episcopali dignitate degendo, ut honoris et patrie reverentia exigebat, delicato aliquanto edulio nutrierat, nunc quasi diversis tormentorum generibus exundantis estus et algoris varietate, sitis quoque et famis humanum modum superantis maceracione attenuabat. 18. Tocius itaque divini flaminis <p>neumate inflam<m>atus celestibus inhiabat et omnibus, si qui ad eum gratia visendi veniebant, quicquid bonitatis, helimosine et divini pabuli benigno ore poterat in sup<p>editando, insuper largitatis modum sue po<s>sibilita<ti>s excedendo, visceribus misericordie af<f>luebat.
19. Multimodis denique carnalium voluptatum fomentis conflictu varii luctaminis suam carnem pernimium affligentium superatis, humani generis antiquus hostis, considerans fortis<s>imum agonistam sum<m>i regis nullo modo [prevalere vel] devinci, sug<g>estione sue invisibilis imaginationis transformavit se, versute cal<l>iditatis ingenio, in discoloritatis varie deceptionis monstro, insuperabili Dei servo quasi inevitabilis s<u>e malignitatis laqueos moliendo. 20. In mulierum siquidem ille admodum eleganti forma sub optentu religionis per ipsam heremi vastitatem errantium viri Dei conspectibus importunum sese ingessit, ut, quia erat nimie caritatis et misericordie, quasi sub imminentis noctis articulo secum ipsas reciperet in hospicio. 21. Sed vir Deo plenus, exhibito primum solito caritatis munere, tandem celesti respectus inspiracione, signo crucis impresso, versucias respuit nephande milicie. 22. Simili modo in specie peregrinorum persepe inquirebat of<f>endere servi Dei vultum, quod ipse, uti fortis miles Christi crebro tentationis iaculo valde exprobatus, iam non solum gnaviter precavebat, quin etiam futuros inimice iaculationis as<s>ultus prophetico spiritu presciebat.
23. Cum ergo tante sanctitatis dignitate de virtute in virtutem sublimaretur, in miraculorum exhi<bi>tione honorabilis, si dici potest, qua in episcopatu adhuc degendo laudabilis habebatur, et qui se humanis visibus indefesso ardore divine contemplationis abstraxerat, dulciflua angelorum visitatione frequentabatur, emissoque celici ignis globo supra memoratum Pirchirianum montem contra se nudi scopuli virtute pene usque ad nubes elevatum, sepis<s>ime ipsum quasi comburere auspitio inibi future sanctitatis contemplabatur.
24. Quam admirationis maxime claritatem dum secum miraretur, videlicet flamma<m> a summo ipsius montis fastigio usque ad celum extensam ardere et penitus nulla saltus circumsistentis ligna comburere, princeps celestis militie archangelus Dei Michael noctu astitit ei dicens in visione: 25. «Cur electus Dei theorie intendis, sine suf<f>ragio pratice exercitationis? Surge citisime et domum orationis michi dignanter construe».
26. Qua subito imperiosa visione vir Dei permotus, utpote qui ab ineunti etate vitam manualis exercicii expertem usque ad senium deduxerat, simulque viribus proprii corporis iam pene exaustus, insolitum tanti ponderis opus ar<r>ipere nequaquam sue valitudinis existere anxia mente pertractans, bina atque trina vice sanctis<s>imi gloriosi arc<h>angeli al<l>ocutione relevatur; cuius sibi celica iussa ag<g>redienti adminiculo afore promis<s>o animatus, in loco sibi ab ipso celesti nuncio presignato ethereis civibus templum hedificat. 27. Cuius edificationis ordinem, vel cum quanta sanctitatis excel<l>entia a sepe dicto principe angelorum arc<h>angelo Michaele sit consecratum celesti carismatum [dona] infusione, supersedendum censemus, que satis elucido facetoque sermone in eiusdem templi nar<r>ationis hedificationis atque postea inchoationis ibidem cenobialis religionis libel<l>o penes nos descripta habemus, domni reverentis<s>imi pape Nicolai autentica ius<s>ione dictato eiusque serenis<s>imo titulo autorizato.
28. Hedificato itaque primitus tenplo, vir Dei beatus Iohannes, theorie intentus solito patrocinio arc<h>angeli, excel<l>enti virtutum ostensione iam ibidem declarata, indefessus ieiuniis et orationibus sup<p>liciter deplorans, aliquantum temporis in eodem est demoratus.
29. Processu vero temporum, cum res tante admirationis per affines circumquaque eiusdem regionis divulgaretur, contigit quosdam Roma[m] adventantes a liminibus apostolorum Petri et Pauli, ut supra memoratus liber relationis eiusdem loci inceptionis refert, ad ipsam ec<c>lesiolam gratia expetendi suffragia arc<h>angeli ascendisse, que in supremo ipsius montis Pirchiriani sita culmine transeuntibus per publicum cal<l>em videbatur indicium specule. 30. Qui venientes dif<f>icultate ipsius montis as<c>ensus variis anfra<c>tibus intercepti pernimium fessi, sitisque ardore periclitantes, a beato Iohanne sibi expetunt impartiri aliquod remedium extinguens sitim. 31. Sed vir Dei, nichil liquoris, vini aut laticis ibidem, nisi in ampul<l>a mis<s>ali parvis<s>ima parum meri, contineri illis referendo, solita pietate motus, preces cum lacrimis fudit et, arc<h>angeli benignis<s>ima patrocinia flagitando, ex modico ampul<l>e illius mero simplici mis<s>arum immolationi pene sufficienti sed divina virtute, ab ipso digna precum instantia exorata, mira largitate superhabundanti omnes recreatos, adhuc vasculo plus medio liquore remanente replecto, quod antea inventum fuerat fundo vix supertincto, ad propria remisit alacres pro tam digno beneficio.
32. Talia itaque virtutum insignia dum per affinium populos de die in diem crebescerent, et catervatim Italice plebes archangeli beneficia ad vere Domini montem et ad domum Dei Iacob persepe illic expetere properarent, iam ordinato in illo sepe memorato templo cenobiali monac<h>orum conventu a quodam christianis<s>imo spectabilis dignitatis viro apostolico iussu, sicuti in persepe dicto loci ipsius constructionis libel<l>o fertur, 33. vir Domini sanctis<s>imus Iohannes, conventiculam affluentium populorum evitando propositoque heremite vite artius inherere peroptando, ad montem videlicet primum sue habitationis solitarium domicilium repedavit, ibique inextimabili divini ardoris studio plus solito insudavit. 34. Ecclesia vero sancte Dei genitricis Marie ibi ab ipso stabilita atque hedificata, indefesse ieiuniis vigiliisque intentus, contemplationi as<s>idue, orationi semper vacabat, raris<s>ime ab ipsa ecclesia recedendo fatiscentesque artus impossibili alicui fortis<s>imo iuventute florenti exercicio frugalitatis et vigiliarum decoquendo.
[Lectio I] 35. Celesti tamen privilegio patenti signorum indicio insignitum, in honore et nomine gloriosi archangeli Michaelis consecratum, quod in conlateralis colli, in quo residebat, montis vertice reliquerat, templum ita indicibilis ardoris amore complectebatur, fratrum quoque ibi sincere Deo militantium caritatis studio condelectabatur, ut sepenumero, non alicuius sonipedis aut asini usus vehiculo sed pedestris, sitibundo <corde> bone voluntatis contentus solatio, perfacile difficiles binorum montium ascensus vel descensus transeundo cum frequentaret, oratione fratrumque refocillatus sancta dilectione, ad propria solitarie habitationis divida otia propere remearet.
[Lectio II] 36. Et quo ferventiori desiderio, melliflue sue mentis ortulos incessanti lacrimarum infusione irrigando, se Domini servitio mancipabat, tanto immanior nequissimi hostis temptatio in monstruoso diversorum animalium portentu, murium scilicet vel ranarum, ipsum insequebatur imperterritum.
[Lectio III] 37. Cernebat enimvero illum spirituum astricolarum obsequio attentius insistere, cum quibus conflictum sibi et omnibus suis dantem exitiale perhenniter detrimentum ab initio dignoscitur habuisse, ideoque illi vehementius machinabatur insidias sue malignitatis pretendere.
[Lectio IV] 38. Miraculorum quoque insignia quamplurima per illum ostendebantur, quorum multa ab incolis ipsius declivii sepedicti montis Caprasii usque hodie referuntur. 39. Dicitur namque monasterium sancti Solutoris martiris sociorumque eius apud Taurinum restruxisse, sicuti adhuc ipsius monasterii monachi referunt et de hoc penes se ipsos scripta et memoriale se habere testa<n>tur.
[Lectio V] 40. Cum ergo tot et tantis lucifluis mirabilium ornamentis sanctissimus Domini confessor Iohannes polleret, et clementissimus Dominus, equissimus remunerator, suum fortissimum athletam, suo indefesso labore de seculi agone iam decertato nobiliter triumphantem, gloria et perpetuali honore donare disponeret, cepit estuanti frigore febricitare, et toto nisu mentis ad Deum inhianter spiritum dirigere.
[Lectio VI] 41. Videres singularem heremitam in simplici cellula alacri animo ad bravium desudantem, omnino ab humanis destitutum, celesti angelorum solatio delectari more solito, ut, quibus aulam orationis non auro vel gemmis renitentem, sed divina virtute preditam in terris construxerat, illi cum sociorum agminum tripudio eius sanctissimam animam summi regis, cui toto corde servierat, conspectibus presentarent in celi palatio.
[Lectio VII] 42. Quem a seculo migrantem, uti alterum Paulum eximium anachoretam, humanus oculus, ut eius contemporales et familiares feruntur dixisse, non potuit aspicere,
[Lectio VIII] miroque modo equissimo iudice Deo actum est, ut, quorum conspectibus in sua vita celestium amore se subtraxerat, illis in mortis sue transitu cernendus denegaretur et angelorum collegii, quorum incessabili ardore estuabat frequentique colloquio et visitatione persepe relevatus fuerat, presentia presente in supremo agone animaretur et spiritus eius, celicis excubiis honorificatus velut victoriosi agoniste, ab ipsis astricolis civibus domino Deo suo gloria et honore perhenni remunerandus assignaretur.
[Lectio IX] 43. Cuius sanctum corpus in eadem ecclesia gloriose Dei genitricis semperque virginis Marie, quam ipse construxerat et in qua ieiuniis et continuis vigiliis usque ad mortem perseverando .XI. kalendas Decembris in Domino obdormierat, honorifice est humatum, 44. paucisque evolutis annorum curriculis, ineffabili Domini pietate dignante servum suum cuius esset meriti revelare, pluribus miraculis glorificatum.
[Lectio X] 45. Nam, quicumque vario febrium frigore detinebatur aut alia corporis molestia affligebatur, mox ut sacrum eius sepulcrum plena fide visitabat, meritis ipsius sancti confessoris Iohannis archipresulis pristina sanitate reddita omnique langoris tedio ablato, letus et exultans ad propria remeabat.
[Lectio XI] 46. Quibus visis miraculorum signis, abbas Clusini cenobii supra memorati sancti Michaelis archangeli atque congregati<o> venerabilis eiusdem monasterii, salubri et posteris profuturo consilio, deliberant, ut sanctissimi corporis ipsius sancti Iohannis reliquie, a tumulo proprio elevate, super altare sancte Dei genitricis semperque virginis Marie, ante quod tumulatum fuerat, reponi debeant.
[Lectio XII] 47. Deinde, directis ab ipso abbate nonnullis illius venerandi cenobii fratribus ad iam dictam sancte Marie ecclesiam, in montis econtra ad arcton vergentis culmine sitam, sanctum corpus a sepulcro digna cum reverentia sustollitur, et feretro reconditum cum hymnis et laudum iubilationibus super prenotatum altare reponitur.
48. Hiis definitis, licet haud pulchre redimitis, Eximie vite digni titulis heremite, Presulis insignis necnon decoris bene signis, Sancti narretur delatio corporis eius, Et que sunt gesta miracula iam manifesta Eius per merita, cuncto populo veneranda, Huic asignentur laudique sue recitentur. Amen.