<ptr target="http://www.mirabileweb.it/title/homilia-in-diem-sanctam-paschae-title/209667" />Homilia in diem sanctam Paschae nullHomiliae Partoens, Gert SISMEL SISMEL. Edizioni del Galluzzo Firenze 2018 Sankt Gallen, Stiftsbibliothek 213, pp. 158-161 (testo incompleto) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2824, ff. 86r-90r Zürich, Zentralbibliothek, Rh. 140 (510), ff. 87v-92v (testo incompleto) Einsiedeln, Stiftsbibliothek 281 (Msc. 886; 4. Nr. 31), pp. 13-21 (versione abbreviata) Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. CCLIV, ff. 181v-185v Zürich, Zentralbibliothek, C 64 (olim 286; cat. 94), ff. 200r-202v Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, theol. lat. 2° 355 (Rose 307), ff. 147r-149v Laon, Bibliothèque Municipale «Suzanne Martinet» 121, ff. 115v-117r Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5600, ff. 156r-159r (versione abbreviata) Châlons-en-Champagne (olim Châlons-sur-Marne), Bibliothèque Municipale Georges Pompidou 73 (81), ff. 185r-187r Metz, Médiathèque «Le Pontiffroy» (olim Bibliothèque Municipale) 223, ff. 129r-131r Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Theol. et phil. 2° 201, ff. 13v-15r Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek (olim Hessische Landes- und Hochschulbibliothek) 2775, ff. 85v-88v Melk, Stiftsbibliothek 432 (218; E. 8), ff. 269v-270v München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6342 (Fris. 142), ff. 139r-142r (dialogo escatologico come testo autonomo) Praha, Národní Knihovna Ceské Republiky (olim Národní a Univerzitní Knihovna) III.F.6 (509), ff. 185v-187v (dialogo escatologico come testo autonomo) Biblia sacra

Nota al testo

L'editore stabilisce un testo che cerca di riprodurre quello tràdito da Pc (Pc = Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2824, ff. 86r-90r), segnalando con un asterisco i luoghi in cui effettua correzioni sulla base degli altri manoscritti.

INCIPIT HVMELIA SANCTI HIERONIMI PRESBITERI IN DIE SANCTVM PASCHAE

O fratres dilectissimi, presentem diem uenerare debemus, diem utique paschę, in qua Dominus Iesus a mortuis resurrexit, in quem latro confidit, postquam diabulo allegauit et inferna quoque penetrauit et in dexteram Dei consedit et animas ad superna reuocauit. Pascha enim transcensus siue transitus interpretatur, sicut apostolus dicit: Etenim pascha nostrum immolatus est Christus. Et nobis similiter tempus reparandi a malis et transeundi a bona, ut non conprehendat nos dies ille in qua Dominus Iesus adueniet ponere orbem terrae desertum, et in tenebris et in peccatis.

Et in mendacio* scilicet: mendatio magnum est crimen, sicut Solomon dicit: Os quod mentitur, occidit anima. Et auaricia, que est idolorum seruitus, sicut apostolus testatur. Et iracundiam, que occidit animam, sicut scriptum est: Iracundiam uiri iusticia Dei non operatur. Et in falsum testimonium, quod aduersum Christum positum est: qui dicit testimonium falsum, particeps est eorum* qui crucifixerunt Deum. Vnde et per psalmistam dicit: Iniquitas autem mentita est sibi. Et tristicia seculi, que mortem operatur, que de cupiditatem rerum seculi nascitur: Radix omnium malorum est cupiditas, quam quidam expetentes errauerunt a fide et ueritate, que est in Christo Iesu Domino nostro. Et in superbia, pro qua illi magnus qui inicium uiarum Domini fuit* (sicut legitur in prophaeta: Et Lucifer mane oriebatur), cecidit, quae splendoris magnitudine* se deum arbitrabatur. Inter rutilus paradisi lapides ambulasse dicitur*, per* superbiam scilicet deceptus et inlusus. Vitanda nobis est superbia, que ualet angelus decepere, quantum magis hominis dissipare*? Et inuidia nobis temenda est, per quam magnum* excelsum legimus cecidisse, sicut fecisse Cain in Abel et Iudeos in Saluatore et in omnis prophetas et apostolus noscuntur*. Ideo per inuidia enim crucefixus est Christus; ideo enim qui inuidet proximo suo, crucefigit Christum. Vana gloria nobis condemnenda est: quicquid boni* facimus per uanam gloriam perdimus, si incauti fuerimus. Quodcumque ornandi causa uel laudis ab hominibus fecerimus, uana gloria noncupatur. Maxime in nobis sacerdotibus uęgit, unde exprobati sunt qui in eodem morbo detenti sunt: Amen dico uobis: receperunt mercedem suam. Et iterum: Duces ceci. Et iterum: quodcumque fecerunt ut uideantur ab hominibus, etiam sibi ista per inanem gloriam acceperunt*. Blasphemia timeamus, que occidit anima. Qui blasphemat proximo suo, sine dubio et Deo, qui dixit in se fieri quidquid in proximo, quia dixit scriptura: Qui detrahit proximo suo, eradicabitur de terra uiuentium, uidelicet non solum qui fatiunt, sed etiam qui consentiunt facientibus, sicut apostolus dicit.

Ve his quos inuenerit in istis nouissimus dies, quo Dominus ueniet cum flammam ignis, qui inflammauit aduersarios suos et eos qui fatiunt iniquitatem. Et in circuitu eius tempestas ualeda et in conspectu eius congregabuntur omnis gentes et sepaerauit eos ab inuicem, sicut pastor segregat ouis ab hedis et statuit oues ad dextris, hedus autem a sinistris, sicut ex fide sancti euangelii comperimus*. Tunc dicit rex his qui ad dextris erunt: «Venite, benedicti Patris mei, possedite regnum quod constetutum est uobis ab origine mundi, ubi lumen indeficiens, ubi gaudium sempiternum, ubi uita perennis et inmortalis et laeticia sempiterna cum angelis et apostolis, ubi lux lucis et fons luminis, ubi cyuitas sanctorum Hierusalem caelestis, ubi conuentus martyrum et patriarcharum cum Abraham et Isaac et Iacob et sanctorum omnium, ubi dolus nullus nec tristicia post gaudium, ubi nox effugit et senectus non apparebit, ubi caritas inexplibelis, ubi pax indiuidua, ubi adsistunt angeli et universe potestatis, ubi paradisus abundans et dulcis, ubi manna id est cybus celestis et uita angelica – ut infinita in breue conpraehendam: omnem malum et omnes dolus non uidebitur et omnem bonum non deest aut deesse umquam potest». Tunc respondebunt iusti dicentes: «Domine, cur tantam* et talem gloriam nobis preparasti?». Tunc et ipse illis repondebit: «Pro misericordia uestra et pro fidem et pro hilaritate et elymosinis, pro caretate et patientia, pro longanimitate et mansuetudinem et iusticiam, pro contenentia et humilitatem, pro hospitalitate et affabilitate, pro gaudio ad peregrinus et ignotus, pro sanctitate et iusticia, pro tristicia uestra in malo proximi, pro leticia uestra in bonis eius, pro misticia uestra pro peccantibus derelinquentibus* legem Domini; pro gaudio uestro in his qui nec sermonem otiosum de ore eorum* proferunt propter timorem Domini nec transgrediuntur pactum, iota unum aut unum apecem de lege Domini; eo quod non accepistis munera super innocentem, nec mendatium pro ueretatem; eo quod uicium oris uestri et cordis necnon et corporis succidistis et pro nihilum saeculum spreuistis et non tantum diabulum renuntiastis et desideriis eius et seculo huic et pompis eius, sed uobismet ipsis et tullistis crucem meam* et sęcuti estis me». Tunc iusti isti dicentes: «Domine, quando in nobis bona ista uidisti uel quod in proximus fecemus, quid ad tuam pertenet curam?». Et dicit illis: «Amen dico uobis: quamdiu fecistis uni ex his menimis, mihi fecistis et in conspectu meo. Vos quod fecistis in abscondito, ego uobis reddam in palam». Tunc dicit rex his qui a sinistris erunt: «Ite, maledicte, in ignem aeternum, quem preparauit Pater meus diabulo et angelis eius, ubi erit fletus et stridor dentium, ubi sunt oculi eorum lacrime, ubi mors optatur et non datur, ubi uermis eorum non morientur et ignis non extinguitur, ubi aliut non praeparatur quam poena, ubi nullus honor nec proximi agnitio nec dominus super seruum nec senes reuerentiam nec iuuenis administerium, ubi nullum gaudium nec leticiam post tristitiam, ubi nullus honor nec requies post poenam, ubi sunt tenebre aeternalis et horror poenae, ubi ardor et sitis et terra* obliuionis, ubi est ardor flammae et dolor uermium, ubi nihil uidetur nisi poena et auditus nullus nisi gemitus, ubi nulla consolatio, ubi infernus id est profunditas gehenne, de qua propheta memorauit dicens: In infernum autem quis confitebitur tibi? – id est, nullus in illo loco qui possit confitere Domino*: defecit ab eo omnis macheria operandi – ubi erunt diuersa genera poenarum, ubi draco isti quem formauit Dominus ad inludendum ei. Ve his cum quibus est drago illi quem Dominus in crucem triumphauit et allegauit ut passerem. Si homenis huius mundi principatum* eius non ferre* poterant, quantum magis hii cum quibus est». Tunc respondebunt et ipsi dicentes: «Domine, cur tantas et talis poenas nobis preparasti?». Tunc et ille illis respondebit: «Pro nequitia uestra et pro dolo et malignitate, pro auaritia et iniquitatem, pro iniustitia et ira, pro furtum et mendatium, pro usura et cupiditate, pro homicidio et adulterio, pro ira et fornicatione*, pro superbia et inanem gloriam, pro adflictionem proximorum, pro tristicia, que mortem operatur, pro eo quod non recepistis peregrinos* et leti fuistis in malis proximorum uestrorum et tristis estis in bonis eorum, pro blasphemia et susurationibus uestris, pro furore et disceptione uestra, pro somnolentia et uoratitate, pro incontinentia et uerbositate, pro inanem gloriam et securitatem, pro inpudicicia et uerecundia uestra. Pro talis namque malis et his similibus ibunt impii in ignem aeternum, iusti autem pro bonis operibus supradictis et talis et his similibus ibunt in uitam ęternam in saecula saeculorum, amen».