<Testatur Galienus in commentariis supra dicta Hippocratis se librum composuisse de ordine legendi suos libros. et licet hic in fine huius libri Tegni multos numeret libros quos composuit et ordinem legendi aliquorum tradat. verum ex hoc non habetur totus librorum numerus neque totus ordo ut ergo hec duo habeantur opere pretium utile esse duxi hic sub epilogo dicta Galieni in illo libro secundum Gentilis mentem in medium adducere>.

Dico ergo in primis quod Galienus composuit libros de quibusdam praecedentibus ad scientiam medicine. <et sunt numero tres in quibus insinuat, docet et declarat quomodo medicina ipsa et qualibet alia scientia doceri debeat ut ipse dicit in fine huius. Jam dixi paulo ante quia ego scripsi tractatum in quo narraui qualiter est medicina, et precedunt hunc tractatum duo tractatus in quibus narraui essentia omnium artium>.

Et fecit librum de demonstratione seu artium constitutione qui liber logica quedam est. de quo mentionem fecit in fine huius tertii libri <ubi dixit: Et iam ostendi in libro in quo narraui melius ingenium quia oportet ante hos libros omnes ut exerceatur in libro meo quem edidi in demonstratione qui vult hac arte per viam ratiocinationis et exerceri in ea>. de quo <libro etiam mentionem facit tertio> de simplici medicina capitulo ultimo.

Secundus est que sit medicorum laudabilis secta. et sic est liber de sectis.

Tertius est vocabulorum siue nominum <medicinalium> expositio, et sic est liber <qui nominatur> de nominibus medicinalibus de quo mentionem facit secundo de differentiis febrium illo capitulo. Sed quoniam et fecit libros de medicina vel de principiis quibusdam et sic est liber <dictus> introductorius aut de tota medicina et sic <dupliciter> vel in communi, et sic est liber <iste> tegni <quem nuper emendauimus>, vel in speciali <de scibilibus> particularibus et determinatis et quia medicina est ars operatiua <et mechanica pace doctrine huius dixerim>. ideo considerat subiectum finem et modum inducendi finem <in> subiectum <teste Auerroi>, primo collectorii. <subiectum autem> quod est corpus <humanum prima aphorismorum commento primo> habet quattuor causas.

Libri igitur Galieni <quidam> sunt de causa materiali sicut liber de elementis. <elementa enim materia sunt mixtorum corporum teste principe prima primi capitulo de elementis et capitulo de complexionibus et liber de complexionibus et tertio> liber de humoribus de quo mentionem facit <et> secundo de virtutibus naturalibus. et huic libro de humoribus annectitur liber de spermate quia ex <his .s.> humoribus [est] <sperma habet originem et principium teste Avicenna de causis spermatis de quo libro etiam in fine huius meminit cum dixit: Et ingrediuntur in hoc genere doctrine duo tractatus quos edidi de spermate neque me fugit hunc librum posse alibi collocari, ad hunc etiam librum accedit> liber de cholera nigra <et ad hanc causam materialem adhuc pertinet et> liber de medicatione anatomie cuius etiam meminit in calce huius tertii libri, <et istorum etiam .s. de anatomia viuorum et de anatomia mortuorum cum inquit: Et in eis est tractatus in quo narraui esse anatomie animalium mortuorum et continuantur cum eo duo tractatus in quibus narraui esse anatomie animalium viuorum. de quibus etiam testatur tertio interiorum capitulo secundo. Accedit etiam ad hos liber de utilitate particularum cui adheret liber de differentia organicorum et consimilium membrorum>.

<Sunt insuper alii> libri de causa formali scilicet [de] complexione. Et est liber de complexionibus <et> de malicia complexionis <diuerse de quibus in fine huius dicit: Et post eum sum tres tractabus in quibus narraui esse complexionis et infra dicit eodem textu: Qui continuatur cum duobus tractatibus primi libri mei in complexione et inscriptio eius est de complexione mala diuersa>, quibus non immerito coniungitur liber de virtute consuetudinis, et liber de calore iuuenis et pueri quem testatur fecisse in commento <illius> aphorismi <prime particule>: Qui crescunt. [Libri] De causa formali .s. compositione [et] sunt libri anatomie quibus innotescunt membrorum compositiones <quorum iuuamentum ipse dicit cum ait: Oportet ut antecedat studium in anathomie libris, super ea enim que apparent in anathomia sit iuuamentum non paruum>.

Sed libri de causa formali .s. virtute sunt <multiplices>, quidam <enim eorum sunt> generales: ut libri de dogmatibus Platonis et Hippocratis, <quos memorat in tertio huius dicens: Quorum inscriptionem posui de sententiis Hippocratis et Platonis> et nono therapeutice capitulo septimo, et liber de virtutibus dispensantibus <nostrum> corpus, <et de substantia virtutum naturalium et de virtutibus naturalibus>, de virtutibus animalium in generali credendum est fecisse librum, dicit <tamen> in fine tegni se in multis operibus [se] dixisse de eis. <Dicit enim: Esse animalium virtutum ostendi in libro in quo sunt tractatus multi. De virtute tamen motiua> quae una est ex speciebus animalis virtutis> fecit librum aut contrahendo sermonem ad musculorum motus, ut <in> libro de motibus liquidis vel manifestis vel occultis quem innuit etiam fecisse <in fine tertii tegni>, aut ad motus musculorum determinate partis. et sic est liber de voce, <liber> de utilitate respirationis, <liber> de causis respirationis, <liber> de iuuamento anhelitus, liber de motu pectoris et liber de instrumento odoratus quem <recitat fecisse> in fine secundi de interioribus. De virtute vitali credendum est ipsum fecisse librum. de operatione autem eius quae est pulsare, fecit libros <multos: primo liber> de utilitate pulsus, liber de pulsu contra Archigenem <et> liber qui dicitur pronosticum pulsus de quo facit mentionem, primo de differentiis febrium <capitulo septimo cum inquit: Archigenes enim quicquid deliquit et circa intelligentia et cognitionem duri pulsus etc. Et> liber compendium pulsus <et liber introductorius ad Carolum commentum pulsus>. liber de differentiis pulsus.

Fecit <etiam> libros de causis efficientibus: sicut liber de causis procatarcticis et liber de causis corporalibus cui adiacet liber de plenitudine cuius meminit xiii therapeutice.

De causis finalibus non oportuit facere librum quia scientia operationum continetur in scientia virtutum et quia scientia spirituum vadit etiam cum illis.

Fecit etiam librum de contento in arteriis contra Archigenem <ut in fine tegni> dicit. <hic enim dicebat in venis pulsatilibus solum spiritum contineri et non sanguinem sicut etiam recitat sexto epidimiarum Johannes Alexandrinus. Fecit etiam> libros de fine .s. <de> sanitate <primo, secundo> de egritudine, de sanitate <quidem> secundum se fecit librum de optima habitudine et librum de eucrasia. De modo autem conservationis in generali <ipsius sanitatis> fecit librum de regimine sanitatis, sed de <regimine in> speciali <vel> praeservatione fecit librum de exercitio cum parua spera (lege sphera) et librum de attenuanti dieta et librum de his quibus conuenit purgatio in vere cuius reminiscitur in commento <illius> aphorismi sexte particule: Quibus phlebotomia aut pharmacia conuenit. <Et> cum considerauit egritudinem primo fecit librum ad <sciendum> simulationem egritudinum qui dicitur de modo <sciendi et> redarguendi simulantes egritudinem. <Secundo> fecit etiam de egritudine libros multos, considerauit enim egritudinum diuersitatem <…> in generali. <Et sic> fecit librum de accidenti et morbo. diuersitates autem speciales <sunt> secundum genera egritudinum. Fecit igitur <librum> de modo male complexionis, librum de differentiis febrium, et annectitur ei liber de tabe, saltem <quantum ad> primam eius partem. <Fecit etiam librum> de mala complexione siue soluta unitate et librum de dislocatione quem allegat Rasis xv continentis.

De morbo composito fecit librum de tumoribus preter naturam <in apostematibus. Apostema enim est morbus compositus ex triplici genere morborum, scilicet mala complexione, mala compositione et soluta unitate, secunda primi capitulo quinto>. Cum autem considerauit egritudinum loca, fecit librum de interioribus et cum considerauit tempora morborum siue mensurantia siue terminantia, fecit librum de quattuor temporibus <morbi uniuersalibus, et de quattuor temporibus> particularibus, et librum de creticis diebus, cui adheret liber de crisi. Et cum considerauit accidentia <egritudinum>, fecit librum de rigore, tremore, spasmo, iectigatione, et de disnia, et de typo, et librum de caumate, et librum de sternutatione cuius recordatur in commento <illius> aphorismi quinte particule: Mulieri quae a matrice.

Rursus considerans pronosticationem et iudicium, fecit librum pronosticorum diuisum in libros duos et adiacet huic noticie liber <de ea> quae in somniis dignotione. Considerans autem modos curandi rationales generales et communes magis, fecit librum terapeutice et librum decem tractatuum. Specialiores autem modos considerans, fecit speciales regulas cure, et secundum hoc fecit librum de febribus ad Glauconem, et librum de cura ictericie, et librum de cura lapidis, et considerans experimenta fecit librum de secretis et experimentis <ad uarias egritudines>. et librum de facile <his> acquisibilibus cuius meminit xiii terapeutice capitulo. Rursus fecit etiam libros de instrumentis medicinalis scientie .s. cibo et potu et manuali operatione. de cibis fecit librum de alimentis et librum de euchimia et cachochimia. de potu fecit librum de aqua et librum de uino, cui adiecit librumde undimiis (lege vendimiis).

De medicinis autem simplicibus fecit librum de simplici medicina. De compositis etiam medicinis credo ipsum fecisse antidotarium. his omnibus annectitur liber de pharmaciis et liber de quadragintasex plantis quem habemus cum commento Hunain. liber <etiam> de virtutibus centauree quem Nicolaus de Regio transtulit. Et liber dinamidiorum et est dinamidius locus ubi scribuntur virtutes rerum. Et liber de commoditatibus tyriace et liber de tyriaca ad Cesarem quem allegat Rasis frequenter. Cum autem considerauit manualem operationem, fecit librum de chirurgia et ei annectitur liber de phlebotomia. <Sed> licet <forte> conuenientius poneretur inter libros de causis efficientibus, et sic multi libri Galieni sunt positi in multis locis secundum aliquam considerationem qui secundum aliam possunt alibi situari. <Hoc tamen scias ipsum Galienum centum et quinquaginta volumina in medicina composuisse teste Johanne Tortellio in sua ortographia. Hec collegi a dictis speculatoris in medicina>.