1. Quod petis, venerabilis pater Landulfe, non est nostrae facultatis evolvere, quatinus videlicet Spolitani Iohannis vitam vel miracula tibi describamus. 2. Desiderium quidem bonum, sed meae possibilitatis valde incommodum. Quippe hoc opus arduum, quidem miraculis beati Gregorii dialogorum vel alicuius ceterorum, indiget stilo. 3. Tale negotium non sitiendi puerilis aetatis rivulo committendum est, sed inexhaustis fortium virorum fluentis tradendum, opulentia quorum apud te pollet. 4. Sed quia inobedientia in monachis vipereo deterior est viro, mei ingenioli excedens modum, licet grammaticae regulis scientiae vel sophistica calliditate sive rethorica urbanitate minime sum doctus, praefati viri tamen vitam, ut praecipis, atque miracula quod in quisbusdam brevissimis schedulis inordinatum incultumque repperi, ut talis margarita plus splendeat mundo, ne inobediens videar compendiose glutino, tua fretus oratione compaginabo. 5. Credo equidem, licet absque salis condimento esse quod scribitur non ignorem, brevitate tamen animum delectari lectoris. 6. Lautius denique esse non dubito multa verbis examussim concludere paucis, quam diffusis inordinate commendare paginis. 7. Quapropter ipsum adiutorem invoco, sine cuius nutu nec os aperire valeo; mei quoque lectoris, qui Christo una mecum militare videtur, benevolentiam deprecor, quatinus si quid hic superfluum vel minus continens invenerit, quod parvitas mei sensus nescienter praetermisit, ipse sua corrigat scientia illustri. 8. Si vero aliquid aliter factum quam nos accepimus seu fortasse praetermissum repperit, de huiusmodi veniam det quaeso. 9. Cuncta enim sancti Iohannis miracula disserere alterius est possibilitatis non nostrae. Obnixe denique precor, ne falerata vel syllogistica verba seu lepidos facetiarum plenos quaerat hic sermones. 10. Si quem praeterea viderit rugata fronte, obducto supercilio, torvo lumine, fellea commotum bili haec obnubilare volentem, vinculo nexus caritatis vicem sui defendat commilitonis. 11. Ergo, pater venerabilis, tuis non sine labore obtemperans praeceptis, quatinus de tanti viri quibusdam miraculis materiam saltim relinquam posteris, ne te ulterius protraham causando, ipso interveniente de quo scribere volo, me ipsum praecellens oboedire temptabo.

Explicit prologus

1. Igitur venerabilis Iohannes Spolitana provincia extat oriundus. Qui puerilem adhuc agens aetatem, patriam deserens una cum patre relictis omnibus, Samniae exul petiit partes. 2. Quo cum praefati pueri pater simul pervenisset cum filio, receptus ab incolis apud castrum quod vulgo Casale vocatur Albulum, haud procul ab Ariana urbe, pauper cum pauperibus victitare coepit. 3. Puer vero, de die in diem crescens in melius, patris in agro cum ceteris coaequalibus porcos pascebat cotidie ieiunus. 4. Nam obsoniolum quod mane sumebat secum in agro deferens, pauperibus quos reperire poterat distribuens, sero domum ieiunus visceribus, coelesti cibo tamen refectus, hilaris veniebat pransurus. 5. Cum autem ad puberes venisset annos, aetate quidem iuvenis mente vero grandevus, pater eius cor paternum gerens in filium, unice providens proli, quatinus de una stirpe aliquis propagaretur ramusculus, uxorem sibi subarravit. 6. Sed Christi tirunculus, tristis ac maerens super hoc ultra humanum modum effectus, invito ac repugnante patre, nullum nuptiis praebebat assensum. Quippe qui libera mente soli servire Deo secum voverat, inexolubili vinculo ligatum se mundo conspiciebat. 7. Quid plura ? Multa crudeliter antea passus a patre verbera, licet indoctus litteris, complens tamen iam tunc illud evangelicum: «Qui dimiserit uxorem et filios propter me» et cetera, nesciente patre vel sponsa, habitu monachico necnon in cler<icor>um ordine, relictis omnibus deserti petiit loca, 8. ubi quam districte quamque religiose vixerit, sicut hi qui tunc cum ipso erant adhuc protestantur, subsequens sermo declarat.

1. In qua igitur conversatione mirum in modum, licet a nemine doctus sit litteris, ita tamen davidicos cum ceteris modulabatur psalmos, ac si ab ineunte aetate his dedisset. 2. Sed quid mirum? Ipse illum docebat: «Qui dat affluenter» – secundum Apostolum – «et non improperat», et qui dicit: «Aperi os tuum et ego adimplebo», ipse cor eius divina gratia replebat. 3. Sed haec de moribus eius ante habitum sanctae conversationis breviter dicta sufficiant. 4. Nunc vero de multimoda miraculorum eius magnitudine atque aerumnosis laboribus quae postea perpetravit, brevitati studentes, pauca referamus de multis. 5. De cunctis enim melius est silere quam praesumptuosum quid parvitas sensus nostri evolvere conetur.

1. Vir igitur Deo plenus, sancte et religiose cogitans, suorum laborum ab ecclesiis sumpsit exordium. 2. De quibus, multas destructas propriis manibus restauravit, alias vero ex integro – in diversis ac profundis saltibus, annosis arboribus non sine labore radicitus erutis, dumorum quoque ac veprium fruticibus extirpatis – aedificavit. 3. Quas dinumerare, ne prolixitatas opusculi nostri fastidium generet lectori, superfluum esse videtur. 4. Inter quas etiam in qua nunc sanctum ipsius corpus requiescit, pro densitate nemorum miro labore construxit. 5. Quippe ipsi iam tunc praeparabat mansiones in terris, cum quo sine fine habitaculum habere cupiebat in caelis.

1. Ad haec quoque beati viri in cibo vel potu abstinentiam, necnon vestium sive lecti asperitatem, transire silentio indignum esse videtur. 2. A tempore namque quo ad sanctam pervolavit conversationem, ieiunium quod puer dum patris pascebat porcos semper amaverat, usque ad septuagesimum suae conversationis annum, cotidie multiplicando, novae aliquid abstinentiae reperiendo, omni tempore praeter praecipuis sollemnitatibus immaculatum servavit. 3. Aestivo enim tempore ad nonam, brumali vero ad vesperam, sola semper fuit sibi refectio; hoc ante omnia considerans, quod sive bis sive semel in die comedit, numquam aestuante stomacho indigeries vel satietas sibi praevaluit. 4. Duplicem vero vestem evangelici memor praecepti non solum habere contempsit, verum etiam saepe numero solam quam habuit necessitatem patientibus tribuit. 5. Quid moror in verbis? Laborantibus subveniebat, opem miseris ferebat, egentes alebat, nudos vestiebat, iam tunc evangelicus nihil de crastino cogitabat. 6. O quam pulchra viri mentis intentio: pauper et inops vivebat in saeculo, qui tunc sibi gazophilacium praeparabat in caelo. 7. Et quia iam Apostoli dictum audierat: «Qui non laborat non manducet», et illum: «Laboret manibus suis unde tribuat necessitatem patienti», non surdus auditor, terram fodiendo, ortus excolendo, vites propagando, ligone comitante ac sarculo, corpus cotidie macerabat in agro. 8. Et licet tarda nox fessum provocaret a labore nolentem, mollior tamen stratus, ut solet, non invitabat iacentem. 9. Durae etenim terrae, vel alicui adiacenti tabulae membra commendabat fessa labore. 10. Ac sic, quicquid illaesum laboranti remanebat in die, totum conterebatur vix dormienti in nocte. 11. Ad huiuscemodi quoque sancti labores non inconvenienter additur et hoc: quod numquam in ecclesia<m> calciatis pedibus intravit, numquam ad ministerium divinum noctis sive diei resedit. 12. Veritatem in eo laudare non est necesse, in cuius ore dolus numquam repertus est. 13. Mira viri sanctitas, inenarrabilis humilitas, praesto in pauperes ut dictum est caritas, praecavens illud Evangelii quod ait: «Qui erubuerit me super terram, hunc filius hominis erubescet».

1. Nam sub idem fere tempus, tres ab eo leprosos, tumenti elefantiae vulnere plenos, in hospitium recepti sunt. 2. Quibus in interiore conclavi positis, velut inaestimabilem thesaurum custodiens, per septem annorum spatia manibus suis ipse ministravit. 3. Et licet scabrosis ulceribus horribiliter eorum foedarentur corpora, pedes tamen eis, vel si quid simile necesse fuit, ipse lavabat. 4. Cumque diem clauderent extremum, ipsius impositos humeris ipsiusque honorificae manibus sepulturae traditos, ab his qui contuberniones eius erant esse cognovimus. 5. Quid longius moror? Sic eo de virtute in virtutem proficiente, corpusque ut ita dixerim, et bene fateor, martirizante, Deus qui non vult lucernas suas sub modio abscondi, illum velut praeclarum sidus mundo manifestavit.

1. Duobus namque pueris vi febrium laborantibus, carne pene consumpta, multorum medicorum nil proficiente medela, illorum quadam die obripilantibus membris, non bene vigilantibus nec omnino somno deditis, una eademque hora dictum est quatinus, omni mora procul remota, ad famulum Dei properarent Iohannem, et ab eo qui apparuit sanos venturos esse promisit. 2. Recepto igitur pueri post fessas spiritu febres, simulque itineris baculo, certi promissione, tripedes tardo gressu optatum capiunt iter. 3. Cumque vix tandem post multum laboris ad sanctum venissent virum, et ab eo cum omni alacritate, ut erat promptus in hospites, recepti simulque interrogati fuissent, cur tam difficile coepissent iter, pueris omnia ut sibi dictum edisserentibus, vir totius misericordiae, oratione facta, quos semineces paulo ante receperat, sanos et incolumes postmodum dimisit ad propria.

1. Eodem ferme tempore humani generis inimicus, cuiusdam miseris hominis miserabiliter ad possidendum invaserat artus. 2. Qui, cum multa sanctorum corpora peragrando salutem minime fuisset consecutus, ad Dei famulum Iohannem infelix pessimo contrahitur daemone plenus. 3. Quem vir venerabilis videns adeo vexari, ad arma suae orationis conversus, summae quaesito Trinitatis auxilio, manum imposuit. 4. Quam cum imposuisset, Dominus per eum ligatum a daemonio liberavit. 5. Sed adhuc pessimus daemon suae non immemor artis, ut quidam ait: «humano gaudens pinguescere tabo» , aliis confisus in armis alium invasit hominem. 6. Qui cum multis constrinctus ligaturis ad Dei famulum duceretur, ordine quo supra solutum a vinculis simul et daemone <ille> abire permisit. Sed nec hoc quidem valuit. 7. Nam teterrimus spiritus qui semel ac bis fuerat prostratus, ad confusionem sui adhuc atque ad beati viri laudem, tertio quoque surrexit, ac miserabilius ceteris tertium invasit hominem. 8. Sed Christi athleta, tertio orante, atrox spiritus qui trinum parvipenderat signum, in Trinitatis nomine, trinae orationis confossus iaculo, homine derelicto, nusquam comparuit.

1. Ex illo iam tempore beati viri nomen enituit. Talia quippe facere Dei famulus in promptu habebat. 2. His itaque peractis, fama illius per universam brevi tempore divulgata est provinciam; 3. et ut Dominus adhuc servum suum in diversis miraculis ostenderet clarius mundo, quadam die adductus est ei <infirmus> ab oculis eiulans ac dicens: «Miserere mei – inquit – serve Dei Iohannes, miserere mei. Redde lumen misero, illumina sancte illumina quem tenebrosa noctis obscurat caligo». 4. Dum haec et his similia prosequeretur caecus, sanctus Iohannes condolens vociferanti, signo sanctae crucis ipsius oculis imposito, simulque oratione completa, divina propitiante misericordia, de caeco fecit videntem.

1. Per idem tempus, mulier quedam, resolutis membrorum compagibus, desperabiliter ab otiosa detinebatur paralysi. 2. Quae, audita beati viri fama, ait apud se: «O – inquit – miseram, si ad beatum pervenirem Iohannem, fortasse, per omnipotentis Dei misericordiam, me quoque redderet sanitati». 3. Sic illa orante, dum praepediente inopia vehiculum quo portaretur non haberet, quodam temporis intervallo praetereunte, salus etiam distracta est cupienti. 4. Sed femina rursus in se reversa, taliter avidius orabat dicens: «Famule – inquit – Dei Iohannes, si qua per te virtus operatur divina adiuva me miseram». 5. Nocte igitur insecuta, vix per angustia dormienti, apparuit quidam porrigens baculum ac dicens: «Surge – inquit – mulier, tui baculum itineris accipe, quodque hactenus facere voluisti celerius perfice». 6. Et hoc dicto, visio simul cum aegritudine recessit. 7. Quo facto, cum iam prima aurora lucesceret terris, surgens mulier sospes et incolumis, quae per annum et dimidium alienis baiulabatur ulnis, suis pedibus ad referendum laudes Deo sanctoque Iohanni lacrimantibus prae gaudio properabat oculis.

1. Alio quoque tempore, dum vir venerabilis quadam nocte fessae daret senilia membra quieti, fures, diabolica fraude caecati, tugurium circumveniunt senis. 2. Qui, dum per diversa stomachando quaererent quid melius possent clepere, nil aliud commodius quam alvearia quaedam cum apibus reperiunt. 3. Quibus ablatis, magno repleti gaudio, iter arripiunt. 4. Sed qui non dormit neque dormiet custodiebat servum suum Iohannem. 5. Nam latrones qui per totam noctem ineundo sibi laborasse videbantur, mirum in modum, in loco de quo alvearia sumpserant, miseros, per beati viri merita, velut saxa immobiles permanere fecit. 6. Cumque vir Domini mane, post matutinam sinaxim, ad opus diurnum more solito perrexisset, videns quod factum fuerat atque intelligens divinam circa se misericordiam, non in humanam elatus gloriam, gratias Deo laetus referebat, atque latrones paternis castigans verbis, ut a talibus ultra desisterent, omni antea humanitate impensa, illesos abire permisit.

1. Per idem tempus, quaedam mulier, quae illicite cuidam presbytero commiscebatur in peccatum, miserabiliter arrepta est a daemonio. 2. Quae, post multa carnis tormenta, cum ad Dei famulum duceretur Iohannem, aspiciens eam ait: «Merito – inquit – mulier a daemonio vexaris, quod enim tibi non licuit nefandissime facere praesumpsisti». 3. Et quia, iusto iudicio Dei, quae tam illicite se dederat fornicationi a spiritu fornicationis possidebatur, vir misericordiae plenus, cum tremore se in oratione prosternens, fusis in terram copiosissime lacrimis, oravit. 4. Cumque aliquantisper pronus orasset, elevatis in caelum oculis ait: «Dominator – inquit – domine Iesu Christe, qui hominem ad imaginem tuam a principio creasti, perditum quoque per praevaricationem novissimis temporibus a potestate diaboli tuo pretiosissimo sanguine liberasti, ne respicias, deprecor, peccata mulieris, sed libera eam misericordissime Domine, ut sit nomen tuum benedictum in saecula saeculorum». 5. Cumque responsum fuisset: «Amen», signo prius salutis interposito, conversus ad mulierem ait: «Tibi – inquit – praecipio immunde spiritus exi ab ea, quatinus te recedente plasma et imago Dei laudes suo referat creatori». 6. Talia illo dicente, atrox spiritus discerpens atque dilanians illam evanuit, et exiens tale reliquit fetorem, ut totas vicinas corrumperet auras. 7. Tunc sanctus Iohannes sic ait mulieri: «Vade – inquit – mulier, redde gratias Deo qui talia beneficia in te operatus est hodie, de cetero vero cave ne simile tibi contingat. 8. Quacumque enim hora illud perpetraveris peccatum, scias te crudelius a daemonio mancipari». 9. Quod et factum est! Nam cuiusdam temporis praetereunte spatio, infelix mulier beati viri neglegens verba, turpi detenta libidine, ad pristinum rediit delictum. 10. Quod cum factum fuisset, sicut vir Domini praedixerat, statim miserabiliter a daemonio repleta est, quatinus quae Iohannis contempserat prophetiam experiretur daemonis iram. 11. Hoc autem ideo diximus, ut ostenderemus beatum Iohannem etiam futura previdisse. 12. In quo tam potens gratia fuit curationum, ut quicumque ad eum egrotus advenisset, quacumque detineretur infirmitate, sanus abiret. 13. Quod ad eius tumulum adhuc manifestum est.

1. Sed haec de eo ante corpori et animae separationem breviter dicta sufficiant. 2. Nunc vero ad eius obitum, qualiter in senectute bona plenus dierum migravit ad Christum, vel ea quae ad eius reliquias miracula per eum Dominus operari dignatus est, compendiose brevitate studentes, ipso tribuente copiam scribendi, qui dat facultatem loquendi, succincte veniamus. 3. Nam si cuncta de eo disserere voluero, meae scientiae parvitatem succumbere timeo, et prolixa loquacitate fastidium lectori incutere non ignoro. 4. Quapropter diligens lector efficacissime te deprecor, quatinus quae brevitatis causa nescius praetermitto, vel quae fortasse superflua inconvenienter stolidus intersero, tuo diligenter sagaci corrigas ingenio.

1. Sanctus igitur Iohannes cum esset annorum septuaginta, congrue secundum prophetam in ipsis septuaginta annis, ne amplius esset labor et dolor, sciens suae dissolutionis imminere tempus, convocatis ad se fratribus, sicut ab his quibus ipse praeerat accepimus, in ecclesiam se deferri postulavit. 2. Cumque delatus fuisset, hilaris adeo et laetus, ut nulli antea visus fuerat, collocans ante sanctae crucis signaculum membra labore ac ieiunio plus quam senio exhausta, extensis ad caelum brachiis oravit dicens: 3. «Domine – inquit – Iesu Christe, qui hominem perditum per signum tuae sanctissimae crucis de morte liberasti, suscipe, deprecor, animam meam in pace, redemptor meus clementissime, ut in me non habeat locum potestas tenebrarum, sed cum sanctis tuis exultans tibi referam laudes in perpetuum». 4. Et haec dicens alacer et laetus addidit: «In manus tuas, Domine, commendo spiritum meum». Sicque in hoc verbo, corpore velut in dulci somno remanente, illius anima perrexit ad Christum. 5. Quod cum factum fuisset, tali odore universus repletus est locus, ut videretur his qui aderant cuncta pretiosa superare aromata.

1. Expletis itaque iuxta morem exequiis, non multo post apparuit in visione cuidam procul a monasterio posito dicens: 2. «Surge – inquit – vade ad ecclesiam in qua corpus meum requiescit, dicque patri monasterii quatinus meas calcari ab hominibus reliquias ultra sufferre non valeo. 3. Quapropter illis effossis, atque in alio loco ubi debitum reddat eis honorem collocatis, de qua tenetur infirmitate recipiet sanitatem». Et haec dicens recessit. 4. Eodem namque tempore praefati pater monasterii gravi detinebatur valitudine. 5. Illo vero qui visionem viderat evigilante, post somnum quod viderat secum repetens, quis vel de quo locutus fuerat loco nesciens, distulit iussionem. 6. Sed qui semel apparuerat, ordine quo supra, bis apparuit, et tertio increpans eum ac dicens: «Cur – inquit– o homo neglegendo meum transgressus es praeceptum? Surge – inquit – velocius et quod tibi praecepi annuntiare festina». 7. Ipse vero in se reversus dixit: «Quis es – inquit – domine, qui mihi talia faris?» 8. Quo respondente: «Ego sum – inquiens – Spolitanus Iohannes». Cum dicto visio recessit. 9. Mane igitur facto, homo tertia visione iam certior factus, iter arripuit atque patri monasterii cuncta quae viderat quaeque audierat seriatim innotuit. 10. Quo audito, <abbas>, licet validis detineretur febribus, non tam prosperanda salute obtemperans quam sanctis acquiescens praeceptis, ligone tamen accepto, locum statim petens, sacri thesauri fossor extitit devotus. 11. Sancto igitur effosso corpore, omnes qui aderant inenarrabili repleti sunt odore, ac si omnium odoramentorum adesset suavitas. 12. Videns hoc praefatus abbas cum universis fratribus, de tali gaudens munere, omnis suae aegritudinis oblitus est dolorem. 13. Facto itaque sarcophago, tale depositum iuxta altare cum aromatibus gratias agens honorifice collocavit. Ipse vero deinceps pristinae restitutus est sanitati.

1. Nec multo post, mulier quaedam adeo demens atque insana effecta est, ut a multis crederetur possessa daemonibus. 2. Quae, cum per diversa portaretur terrarum spatia multaque sanctorum peragraret corpora, duplici iam fessa labore nihilque proficiens, ad sancti Iohannis tandem pervenit reliquias. 3. Quo cum per aliquamdiu permansisset, orantibus pro ea fratribus sanitate recepta, sospes et incolumis recessit ad propria.

1. Per idem tempus, alia delata est mulier ad sancti corpus, cuius brachium dira paralysis adeo tenuerat, ut quasi inutilis truncus pendens ad eius latus, nullius operis fungeretur officio. 2. Quae, cum diu prostrata humo orasset cum lacrimis, reductis paulatim in se manus organis, ipsa quoque munere gaudens salutis, sancto interveniente Iohanne, recessit incolumis.

1. Nec hoc transire in silentio dignum esse videtur. 2. Cum enim sancti fama per diversas divulgaretur provincias, atque locus ubi sanctum requiescebat corpus talibus claresceret miraculis, ipsius quoque nomen ad cuiusdam muti pervenit aures. 3. Qui, licet multarum interiacerent terrarum spatia, ignarus loci, Iohannis tamen fretus auxilio, sumpto itineris duce, iter arripuit. 4. Cumque ad id tandem perventum esset loci, una die ante sancti reliquias perseverans, altera linguae functus officio, qui mutus advenerat loquens recessit.

1. Sed quis omnia beati Iohannis miracula disserere valeat? 2. Quot enim viros et mulieres per eum Dominus a diversis languoribus sanaverit evolvere non est nostrae – ut dictum est – facultatis! 3. Sed quia sermo nostri opusculi ad finem tendit, ne prolixior stilus fastidium generet lectori, nostraque promissio videatur esse inanis, de his quae per eum Dominus, qui est mirabilis in sanctis suis, nuper fecerit, pauca de multis ad medium ducamus.

1. Quidem igitur, quem vulgus retractum vocat, ductus est nuper ad eius tumulum, ubi, cum aliquamdiu perseverasset orans, optatam, quam per diversa quaesierat sanctorum corpora, per beati Iohannis merita recepit sanitatem.

1. Nec multo post, dum quadam die sancti Nazarii devota celebraretur festivitas, quibusdam mulierculis, ut mos est feminarum, inter se convivantibus, hostis humani generis asper conviva affuit medius. 2. Nam una earum a diabolo arrepta, misera quae paulo ante convivio gaudebat, postmodum pessimi videbatur daemonis esca, 3. atque una cum uno latere amissa manu, se cum alia ceterasque percutiens mulieres, fortior cunctis existens, a nemine teneri poterat. 4. Cum vero omnibus iam defessis quae aderant mulieribus vix detineretur ligata, multiplici vincta ligamine, sparsa capillos, magna comitante caterva, ad sancti Iohannis corpus trahitur tota daemone plena. 5. Sed Dominus per famulum suum solita monstravit miracula. 6. Nam cunctis orantibus atque ieiunantibus secundum illum Evangelii: «Hoc genus daemon non proiecitur nisi in oratione et ieiunio», intercedente beato Iohanne, atrox spiritus qui <per> ebrietatem locum invenerat per sobria eiectus est viscera. 7. Ac sic mulier, sanitate recepta, gratias Deo una cum comitibus referens, sancti Iohannis laudabat beneficia.

1. Aliud quoque non impar, mei operis faciens finem, narro miraculum. Sed quia plus scripsi, vel plus fortasse reliqui,Da veniam Christe, necnon sanctissimus iste,Insuper, o lector prudens, super omnia quaeso,Quod super est tolle, relegens et quod minus adde.4. Dum haec igitur et his similia per sanctum suum Dominus operaretur miracula, contigit inter cetera, ut quidam bone indolis adolescens in eadem regione gravissima quattuor annis detineretur infirmitate. 5. De qua, post diversa diversorum medicamina <medicorum> non solum sui corporis non est adeptus sanitatem, verum etiam infelix oculorum atque aurium privatus est officio. 6. Qui, dum variis (quid ageret potissimum ignorans) perturbaretur cogitationibus, hoc unum de multis secum deliberavit consilium, quatinus, relictis omnium medicorum farmacis, ad summi se medici verteret medicinam. 7. Hoc itaque decreto, quaesitis antea multorum sanctorum auxiliis, beati quoque Nicolay (ut est in talibus praepotens) petiit subsidium. 8. Quo cum venisset devotus, sperans se quod non accepit recepturum ad sancti reliquias, pernoctans noctem pene duxit insomnem. 9. Circa vero noctis medium, paulatim aggravatus somno, fessus ut erat ab itinere, paulisper decubuit lithostrato. 10. Cumque sic nec bene vigilans esset nec dormiens, apparuit ei quidam homo qui dixit quatinus quo venerat festinus pergeret iter sanctique Iohannis peteret auxilium. 11. Et qui apparuit sanitatem ibi accepturum esse promisit. 12. Mane igitur facto, ille cui visio apparuerat de sanitate suspenso tristis munere, laetus tamen de promissione, iter arripuit. 13. Cum vero fatigatus ad beati Iohannis tandem pervenisset tumulum, tres ad eum continuans dies, promissionis quam acceperat indubitanter expectabat eventum. 14. Vespere ergo concite noctis claudente diem, venerabilis dominicae diei advenit nox. 15. Et quia tantae auctoritatis adveniebat dies, promissam devotius expectabat salutem. 16. Quid longius moror? Intempesta noctis hora, apparuit ei vir venerandae canitiae, vocans eum ac dicens: «Surge – inquiens – o homo, ad quod missus es accipe sanitatem». Ad cuius vocem expergefactus qui dormiebat, cui responsum daret, apertis oculis, quaerebat. Sed illo munere salutis tripudiante, sancta visio se receperat ethere.

1. Haec de sancto Iohanne ad laudem et gloriam domini nostri Iesu Christi carpentes pauca de multis breviter scripsimus, quatinus dulcia modulantes carmina, ipso auxiliante, hic et in futuro semper dicere valeamus:Pangite nunc socii Domino sanctoque Iohanni,Carmina dulcisoni pangite nunc socii.Iam venit ecce dies qua Christi terrea miles Deserit ut dives, iam venit ecce dies.Sede poli positus, nunc corporis aede solutus,Gaudet perpetuus, sede poli positus.Ergo beate preces famulorum sume Iohannes,Pro nobis celeres funde, beate preces.Hic metra non curo, recolens miracula curro.Metricus agnoscat quid summa licentia poscat.Vi febrium pueros qui sanas iam semivivos,Protege, sancte, tuos vi febrium pueros.Tres homines miseros, ut mundas daemone plenos,Respice sic quoque nos, nunc homines miseros.Lumine iam proprio quem clauserat atra caligo,Munere nempe tuo, lumine iam proprioUtitur, ac mulier paralysi libera gaudet,Tenta diu celeret paralysi mulier. Fur manet immobilis, dum dormis tempore noctis,Ut solet esse lapis, fur manet immobilis.Daemoniaca venit mulier pro crimine stupri,Ab te sana redit, daemoniaca venit.Quid valet ast miserae quod tanto munere gaudet,Labitur hoc scelere, quid valet ast miserae?Dum cavat abba tuum condens meliore sepulcrum,Se reddit sanum, dum cavat abba tuum.Mania quam lacerat, pietas clemens tua sanat,Te mulier laudat, mania quam lacerat.Arida dextra prius, antiquos suscepit usus,Per te sumit opus, arida dextra prius.Tu tribuis celeri retracti membra saluti,Iam data membra neci tu tribuis celeri.Dum male festa colit mulier conviva Nazari, Daemonis esca fuit dum male festa colit.Ast ubi, sancte, tuum deducitur ante sepulcrum,Sospes it ad proprium, ast ubi sancte tuum.Stemate non Italus, Barensis nunc Nycolaus,[Unde dolet Graecus, cui personat ore Latinus]Hic tibi mittit onus, stemate non italus.Tu vice redde sui caecum surdumque saluti,Non vacat huic operi, tu vice redde sui.Unde, beate, tua recolens nunc contio festa,Per te summa petat festa, beate, tua.Ac simul ore canat modulandoque carmine dicat,Saepius hoc repetat, ac simul ore canat.Gloria magna Patri sit, Patris gloria ProliAmborum parili gloria Spiritui.Amen.

1. Cum igitur septuaginta, ut dictum est, in sancta conversatione venerabilis Iohannes esset annorum, ardenti cupiens desiderio dissolvi iam et esse cum Christo, compos voti, terrena deserens ac regna celestia petens, fratribus quibus ipse solo praeerat nomine ambroseo repletis odore, ad sanctorum illud delectabile consortium quod desideranter cupiebat amplecti, exultantibus supernorum civium choris, tertio nonas iulii gloriosus ascendit. 2. Ad quod, ipso interveniente, nos quoque pervenire possimus consortium, ubi cum Christo sine fine gaudere mereamur in perpetuum, 3. Qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.